24-уми ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

АКАДЕМИЯИ МИЛЛИИ ИЛМҲОИ ТОҶИКИСТОН

ИНСТИТУТИ ИЛМҲОИ ГУМАНИТАРИИ БА НОМИ Б. ИСКАНДАРОВ

    Ҳамасола дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 24-уми ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷлил мегардад. Ин рӯз рамзи соҳибистиқлолӣ, соҳибдавлатӣ ва ҳастии миллати тоҷик ба шумор меравад ва бо шукуҳу шаҳомати хоса ҷашн гирифта мешавад.

    Имрӯз, 21 ноябри соли 2025 дар толори Институти илмҳои гуманитарии ба номи Б. Искандаров бо ҳамкории Институти биологии Помир ба номи Х. Юсуфбеков конференсияи илмию назариявӣ таҳти унвони «Парчам сарфарозӣ аз таърихи миллат аст» баргузор гардид. Ин чорабинӣ дар доираи таҷлили Рӯзи Парчами давлатӣ анҷом ёфт ва ба таҳлили нақши Парчам дар таърихи миллат ва фарҳанги мардумӣ бахшида шуд.

    Конференсия бо суханони ифтитоҳӣ ва табрикотии директори Институти биологии Помир, доктори илмҳои биологӣ Абдулназарзода Абдулназар Ғоибназар ва муовини директори Институти илмҳои гуманитарии ба номи Б. Искандаров, номзади илмҳои филологӣ Шаҳло Некушоева расман оғоз ёфт. Дар баромадҳои худ сухангӯён таъкид намуданд, ки қабули Парчами давлатӣ дар марҳалаи ниҳоят ҳассоси таърихӣ - яъне давраи ташаккули давлати миллии тоҷикон - ба ҷомеа неруи тоза, рӯҳияи умед ва итминон бахшид. Маҳз ин рамзи давлатӣ мардумони кишварро муттаҳид намуд, ки дар зери парафшонии он тартиботи конститутсионӣ барқарор гашта, сулҳу субот дар ҷумҳурӣ таъмин гардид.

    Таъкид гардид, ки Парчами давлатӣ рамзи муттаҳидкунандае мебошад, ки дар қалби ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон ғурури миллӣ ва эҳсоси гарми ватандориро бедор месозад. Бинобар ин, ҳифз ва арҷгузорӣ ба парчам нишонаи ҳисси баланди миллӣ, ватандӯстӣ ва ватанпарастӣ ба шумор меравад ва дар рушди ҷамъияти муттаҳид нақши муҳим мебозад.

    Дар ҷараёни конференсия маърӯзаҳои зерин пешниҳод гардиданд: Ходими калони илмии Институти илмҳои гуманитарии ба номи Б. Искандаров Ширингул Азорабекова бо мавзуи «Нақши ранг дар Парчам ва мақоми он дар фарҳанги тоҷикони Бадахшон» суханронӣ намуда, дар баромади худ ҷойгоҳи ранги Парчамро дар ҳифз ва бозтоби мероси фарҳангии маҳаллӣ аз дидгоҳи илмӣ мавриди таҳлил қарор дод.

    Ҳамчунин, ходими пешбари илмии Институти биологии Помир ба номи Х. Юсуфбеков, Рустам Фелалиев маърӯзаашро таҳти унвони «Парчам - рамзи асосии давлатдории миллӣ» пешкаши ҳозирин намуда, ҷиҳатҳои таърихӣ ва марҳилаҳои ташаккули Парчамро ҳамчун яке аз муҳимтарин рамзҳои давлатдорӣ ба таври илмӣ шарҳ дод.

    Ин конференсия ба сифати як минбари мубодилаи илмӣ имконият дод, ки натиҷаҳои арзишманди таҳқиқотӣ дар бораи ҷойгоҳ ва нақши Парчами давлатӣ дар таърих, давлатдорӣ ва фарҳанги миллати тоҷик муаррифӣ гарданд. Дар ҷараёни он мавқеи Парчам ҳамчун яке аз рамзҳои меҳварии ҳувияти миллӣ, унсури устувор дар раванди давлатсозӣ ва омили муҳим дар таҳкими худшиносии ҷамъиятӣ аз дидгоҳҳои гуногуни илмӣ баррасӣ гардид. Чорабинӣ, ки бо иштироки сершумори олимон, муҳаққиқон, докторантон, аспирантон ва магистрантони ин муассисаҳои бонуфузи илмии минтақа баргузор шуд, фазои воқеии гуфтугӯи академиро фароҳам овард.

   Конференсия бо мубодилаи саволу ҷавобҳои созанда, пешниҳоду тавсияҳои илмӣ дар самти такмили тадқиқоти оянда ва ташкили ҳамоишҳои минбаъдаи байналмилалӣ дар мавзуи рамзҳои давлатӣ ба анҷом расид. Иштирокчиён таъкид карданд, ки тадқиқоти мунтазам дар бораи Парчами давлатӣ метавонад ба таҳкими худшиносии миллӣ ва омӯзиши ҳастии фарҳангӣ дар шароити муосир такони нав бахшад.

Флаг Таджикистана – трехцветный символ свободы и независимости

Зоолишоева Ш.Ф. –к.ф.н., старший научный

сотрудник отдела памирских языков

Института гуманитарных наук им. Б.   Искандарова НАНТ

Флаг Таджикистана – трехцветный символ свободы и независимости

     Одним из основных символов государственного суверенитета Республики Таджикистана является Государственный флаг. Его элементы и цвета олицетворяют историю, культуру и ценности страны.

    Трехцветный Государственный флаг нашей Республики был разработан в результате коллективной работы под руководством разработчика эскизов, Зухура Нурджановича Хабибуллаева - советско-таджикского художника, соавтора флага и герба Таджикистана. В работе также участвовали - архитектор, графический дизайнер, профессор Анатолий Нарциссович Заневский, историк-искусствовед Ирана Игнатушина и Лариса Назаровна Додхудоева - таджикский историк-искусствовед, доктор исторических наук  и кандидат искусствоведения, заведующая отделом этнологии и антропологии Института истории, археологии и этнологии имени А. Дониша НАН Таджикистана.

     Их коллективная работа по разработке Государственного флага получила единогласное одобрение на 16-й сессии Верховного Совета Таджикистана. И именно на этой сессии, 24 ноября 1992 года был принят нынешный флаг.

     Избранный тогда председателем Верховного Совета Таджикистана, уважаемый Эмомали Рахмон, склонился перед Государственным флагом и принес присягу.

     В честь этого исторического события на здании Дворца «Арбоб» в городе Худжанде, был поднят государственный флаг Республики Таджикистан.

     «Парчами давлатии Тоҷикистон, ки танҳо баъди гузашти беш аз як соли соҳибистиқлолӣ, дар иҷлосияи 16-уми Шурои Олӣ ва дар вазнинтарин рӯзҳои таърихи халқамон қабул гардид, мардуми кишвар ва фарзандони огоҳу бедордили Ватанро ба хотири барқарорсозии ҳокимияти конститутсионӣ, сулҳу оромӣ, таъмин намудани волоияти қонун ва, муҳимтар аз ҳама, ҳимояи истиқлолу озодӣ ва якпорчагии сарзамини аҷдодӣ муттаҳид намуд ва ба онҳо тавону неру бахшид [1] - Государственный флаг Таджикистана, принятый только после более чем одного года независимости, на 16-ой сессии Верховного Совета и в самые трудные дни истории нашего народа, объединил и наделил силой народ страны,  сознательных и бдительных сынов Родины во имя восстановления конституционной власти, мира и спокойствия, обеспечения верховенства закона и, самое главное, защиты независимости, свободы и целостности земли предков».

    Указом Президента Республики Таджикистана от 20 ноября 2009 года, 24 ноября был провозглашен Днем государственного флага Республики Таджикистана.

    Уважаемый Эмомали Рахмон в своем выступлении по случаю 15-й годовщины принятия Конституции Республики Таджикистан заявил: "Мы гордимся флагом нашего независимого государства, который является священным для каждого патриота. Необходимо объявить 24 ноября - Днем Флага Республики Таджикистан".

     С этого дня каждый год жители солнечного Таджикистана в последний месяц осени отмечают День государственного флага.

Флаг, как и другие символы является  отличительным знаком страны, означает его независимость от других государств. Под флагом объединяются все граждане нашей республики, несмотря на их национальность, и политических убеждений.

            На полотне закреплен порядок цветов, трехцветный символ свободы и независимости, который уходит корнями в глубокую древность. Сведения, приведённые из книги «Авеста», говорят о том, что полноправное свободное население древнеиранского общества делилось на три сословия, каждое из которых ассоциировалось с определённым цветом:

• Военная знать (авест.raθaē-štar-) с красным цветом, символом воинской доблести и самопожертвования во имя высоких идеалов;
• Духовенство (авест.āθravan-, aθaurvan-) с белым цветом,  символом духовности, моральной чистоты и святости;
• Свободные общинники (сословие скотоводов-земледельцев) (авест.vāstrya.fšuyant)-с зелёным цветом -  символом природы, молодости и процветания. [2]

Эти цвета у таджикского народа до сих пор занимают особое место, например: красный цвет символизирует счастье, благополучие и радость, белый цвет — чистоту и ясность, зелёный цвет — молодость и процветание.

Можно сказать, что разработчики в ходе коллективной работы, прежде всего приняли во внимание место и значение цвета в убеждениях народа, используя для флага те цвета, которые окрашивали жизнь людей.

На нынешнем Государственном флаге каждый из этих цветов трактуется следующим образом:

• Красный цвет - символ борьбы и самоотверженности народа за свободу и независимость.
• Белый цвет - символ удачи, олицетворяет мир, чистоту и духовность. Он связан со снежными вершинами гор и главным сельскохозяйственным продуктом страны — хлопком.
• Зеленый цвет - знак процветания, достатка, славы и вечности.

Кроме этих трех цветов на флаге изображены Корона и семь звёзд. Корона символизирует суверенитет и независимость Таджикистана, а семь звёзд над ней обозначают семь исторических и культурных областей страны. К тому же, число семь в таджикской культуре считается священным и означает совершенство и удачу. 

Государственный флаг Республики Таджикистан объединяет вокруг себя миллионы граждан для защиты и для дальнейшего процветания нашего солнечнего Таджикистана.

Уважение к флагу – это уважение у своему народу.

1. Паёми шодбошии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати, 24-уми ноябри соли 2023. Ҷумҳурият. 28.11. 2023.
2. Гафуров Б. Г.Таджики: Древнейшая, древняя и средневековая история. ИВАН СССР, Наука, М. 1972. — стр. 31.
3. Зоолишоева Ш. Ф.Символика цвета в шугнано-рушанской национальной одежде // Языки и этнография «Крыши мира». — СПб.: «Петербургское Востоковедение», 2005. — 112 с. — С. 39. 
4. https://ru.wikipedia.org

ПАРЧАМИ ПАРТАВФИШОНИ МИЛЛАТ –САРИ БАЛАНДИ МОСТ

Хосият Худоёрбекзода, рўзноманигор,

унвонҷёйи Институти илмҳои гуманитарии

ба номи академик Баҳодур Искандарови АМИТ

ПАРЧАМИ ПАРТАВФИШОНИ МИЛЛАТ –САРИ БАЛАНДИ МОСТ

 Суруди Милии Ҷумҳурии Тоҷикистон садои қалби ҳар як тоҷики баору номус ва Парчами миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон сари баланди ҳар як фарзанди худогоҳи миллат мебошад. Ин бебаҳс аст.

Суруди Миллии миллати куҳанбунёди тоҷик ва Парчами Миллии ин мардуми ориёитабор муаррифгари ормону нияту маъво, рангу тобишу идроки халқ ҳастанд.

...Зи дурии замонаҳо расидаем,

Ба зери Парчами ту саф кашидаем, кашидаем.

Зинда бош эй Ватан, Тоҷикистони озоди ман!

Бале, муҳтавои Суруди миллӣ бо баёни маънои рангу рамзи Парчами миллӣ тавъам аст. Ду рамзе, ки дар он орзуи гузаштагон, ниятҳои имрўзиён ва умеди фардоиён таҷассум ёфтааст.

Дар рўзи Парчами миллӣ ҳамасола Шаҳкитоби таърихи гузаштаи ҳастии миллат варақгардон мегардад, ки он чун панди хаёт шинохта шудааст. Ёдоварӣ аз он мегардад, ки зери партавфишонии он, ки дар марҳилаҳои мухталифи таърих рангу сохти гуногун дошт, чӣ корҳову қаҳрамониҳо ба анҷом расонида шудаанду чӣ пирӯзиҳо дар даст ва чӣ меросҳо барои ояндагон боқӣ гузошта шуданд. Рузи Парчами Миллӣ ёдоварӣ аз парчамбардорист, ёдоварӣ аз таърихи пурпечутоби миллат ва сарзамини аҷдодӣ мебошад.

Аз дирафши Ковиёнӣ, ки куҳантарин дирафши кишвардории тоҷикон будааст, то ба Парчами серангаи имрӯзаи тоҷикон басо садсолаҳо паси сар шудаанд, вале маънову муҳтавои Парчами ин миллат дар ҳар асру ҳар замон, дар ҳамагуна масири таърих ҳамоно дўстдории марзу бум, ватандорӣ, сарбаландӣ, роҳи сафеду диляқинӣ, сарсабзӣ, хуррамии куҳандиёр боқӣ мондааст. Имрӯз дар зери ин Парчами серангаи муқаддас давлати тоҷикон дар таърихи навини давлатдории худ пешрафти ба худ хос, роҳи муайяни рушду нумуъро дорад. Парчами давлати тоҷикон Парчами ваҳдату баҳамоӣ, Парчами ободиву озодиву созандагӣ аст .

Парчами давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистон ҳамчун рамзи бахту саодат, сарсабзию хуррамӣ ва сарбаландии миллату давлати тоҷикон, ҳамчун ҳимоятгари ҳадафҳои созандаи ин миллати тамаддунофар таҳти сиёсати пешгирифтаи Ҳукумати мамлакат бо роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон партавфишонӣ намуда, халқу миллати Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ муаррифӣ намуда, дар бинои Созмони Миллали Муттаҳид дар радифи парчамҳои дигар давлатҳои олам аз Тоҷикистони соҳибистиқлол дарак медиҳад. Зери партавфишонии он мо тавонистем буҳронҳои сиёсиву иқтисодиву иҷтимоии асри 20-ро паси сар намоем ва имрӯз ба гузашти солҳо ба он саҳифаи ношоди ҳастии худ чун ба як марҳилаи имтиҳони таърих назар меандозем. Аз ин рӯ Парчами миллати мо бо тобишҳои маъноии худ нуру зиё бахшанда, сарбаландӣ ва ифтихори хурду бузург мебошад.

Имрӯз дар маркази шаҳру ноҳияҳои мамлакат майдонҳои Парчами Миллӣ бунёд гардидаанд. Дар қалби Ватанамон шаҳри Душанбе яке аз Парчамҳои калонтарин дар мамлакат ҷойгир аст, ки ин пеш аз ҳама эҳтиром ба моҳияти ин рамзи серангаи давлатӣ мебошад.

Ин боиси ифтихори рӯзафзун аст.

Ифтихороти беназири бандаи камтарин боз аз он аст, ки дар тори кӯҳҳои сарбаланди шаҳри Хоруғ, ки диёри домони гардун аст, Парчами серангаи давлат ҳамеша ҷилвагар мебошад. Ҳар боре ки вориди бозори марказии шаҳри Хоруғ мегардам, ҳатман, дақиқае чанд Парчамҳои тори кўҳи баланди Хоруғро тамошо менамоям. Барости бозори марказӣ, паси қалъаи Нисо, дар қуллаҳои пасту баланди қаторкўҳи гардунраси Хоруғ ҳамеша парчамҳо дар ҷилва ҳастанд. Бонӣ ва муҳофизи ин парчамҳо марзбонон мебошанд, аскароне, ки дар хизмати ин диёри нозанин қарор доранд ва фарзандони баору номуси мо мебошанд. Тамошои мавҷзании ин парчамҳо ба ман илҳом мебахшад. Илҳоми дар ин сарзамин зистану аз он шукргузорӣ намудан, аз пирон дуо гирифтану ба муҳтоҷе дасти мадад дароз намудан, аз табассуми ширини кӯдакон баҳра бардоштану ҳамқадами модарони хуштолеъ ва тозаумед буданро мебахшад.

Парчами Ватан алвонҷ мехӯрад ва бо ин неруи қалб қавӣ мегардад.

Парчами Ватан дар боди форам бозӣ дорад ва бо ҳамин рӯҳу равон низ болида мегардад.

Парчами Ватан партавфишон аст ва аз он фазои Ватан орому дили мардум беғам мебошад.

Бол зан, Парчами миллати ман, ки болзании ту маънои бузургро дорад.

Бигузор Парчами давлатии кишвари тоҷикон чун намунаи пойдории Ваҳдати миллӣ ва ободиву озодии даврони соҳибистиқлолӣ бар фарози фазои Точикистон то абад партавфишон бошад.

Бигузор ин ойини бостонии мардуми тоҷик, яъне парчамбардорӣ дар ҷомеаи имрӯзаву ҷомеаи фардои Ватан хамеша пойбарљо бошад.

Бигузор ин Парчами серангаи Ватан хамеша мояи илҳому мояи неруи сокинони сарзамин боқӣ бимонад.

Рўзи Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон муборак бошад.