Вазъияти шаҳрвандӣ таъкид бар он дорад, ки новобаста аз масъалаҳо ва пойгоҳҳои қавмиву нажодӣ ва эътиқодӣ кулли мардум аз арзишҳои моддиву маънавии як ҷомеа баробар баҳраманд шаванд ва зиндагии худро дар доираи ҳамоҳангӣ пеш бубаранд. Агар ин вазъият ороста бошад, ваҳдати миллӣ дар дилхоҳ ҷомеа таъмин аст. Яъне гап дар бораи якрангии гурӯҳҳову қавмҳо намеравад, балки таъкиди мо бар ин аст, ки ҳамаи қавмҳои як сарзамин ба гунае мусолиматомез, новобаста аз тафовутҳои қавмиву нажодиву забониву мазҳабии ҳамдигар, дар канори ҳам зиндагӣ намуда, ба тафовутҳои шаҳрвандӣ арҷ мегузоранд. Пас, муҳимтарин рукн дар таъмини ваҳдати миллӣ маҳз поймол нагаштани ҳаққу ҳуқуқи шаҳрвандӣ ва арҷ гузоштани давлат ба ҳаққу ҳуқуқи ҳар як шаҳрванд будааст. Чун дар давлатҳои мутараққӣ манзалати шаҳрванд ва мақоми шаҳрвандӣ арзишмандтар асту сохти конститутсионии демократӣ пойдортар, тафовутҳои рангиву қавмиву мазҳабиву забонӣ аз мақоми арзиш фуромадаанд ва ваҳдат ба маънои томаш дар он давлатҳо ҳукм меронад. Шояд ба ин хотир бошад, ки дар чунин кишварҳо мафҳуми ваҳдати миллӣ кайҳо аз забонҳову килкҳо фаромӯш шудааст ва ба он андозае, ки дар давлатҳои рӯбатараққӣ аз он ёду бо он фарёд мекашанд, ба он таваҷҷуҳ надоранд ва даргири он ҳам нестанд. Масалан, барои амрикоиҳо сарзамини Америка ҳувияти миллиашонро дар давоми асрҳо ташкил додааст ва дигар ҳисси бартарихоҳиву фузунталабӣ дар миёни шаҳрвандонашон дида намешавад ва дигар ҷаҳонбиниашон бар асоси рангу бӯйи қавмиву таборӣ устувор нест. Нобаробарии адолат, мавҷудияти зердасту забардаст, қавмияти асилу ноасил, мазҳаби ҳаққу ноҳақ, халқияти муқимиву омада ва амсоли ин мавзуъҳо барномаҳои зиёдеро тарҳрезӣ мекунанд ва бо ин роҳҳо дардҳои гурӯҳҳову қавмҳои алоҳида мудово мегардад ва агар дар ҷомеаҳое, ки ин нишонаҳо боқӣ хоҳанд монд, бӯйи ваҳдати миллӣ ба машоми кулли маскунони он ҷомеа даҳсолаҳо мобаъд низ нахоҳад расид.

      Шояд Тоҷикистони азиз яке аз маҳдудкишварҳои ҷаҳон бошад, ки аз мафҳуми «ваҳдати миллӣ» барои баҳамориву сарҷамъкунии мардум ва наҷот аз сардаргумӣ бисёр оқилонаву огоҳона истифода намуд ва имрӯз ҳам дарахте, ки ба номи Ваҳдати миллӣ вирди забонҳо аст, решаи он об аз дуои кулли тоҷикистониён мехӯрад. Албатта, ин аз чанд омил вобастагӣ дошт.

       Аввалан, интиқоли паёми иттиҳоду ваҳдат аз ҷониби манбаъҳои огоҳӣ, аз ҷумла зиёиён, уламои дин, омӯзгорон, расонаҳо ва роҳбарони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, бояд ҳамчун як рисолати миллӣ ва масъулияти ахлоқӣ ба ҳисоб равад. Иҷрои содиқона ва боҳушмандонаи ин рисолат на танҳо нишони сарбаландии фикрӣ ва фарҳангии онҳо аст, балки асоси бедории иҷтимоӣ ва ҳамбастагии миллӣ мебошад. Он гоҳ ки овози ваҳдат аз забони афроди боэътимод ва манбаъҳои огоҳ бармеояд, дар ҷомеа таъсири амиқ мегузорад ва метавонад пеши роҳи ихтилоф, шубҳа ва тафриқаро бигирад.

       Пешвои миллат баъд аз интихоб шудан ба ҳайси Сарвари давлат бо такя ба зеҳни худододиву андешаи солим, рафтори оқилонаву гуфтори ҳакимона рисолати пешвоӣ ва ҳадафи инсонии худро ба ҳадде иҷро намуд, ки ҷаҳониён ва сарварони давлатҳои абадқудратро шефта гардонда буд. Ва бар касе имрӯз пинҳон намемонад, ки таваллуди ин шахсияти бузурги таърихӣ як амре тасодуфӣ набуда, бар асоси назму ҳадафу ғояе будааст, ки истеъдоди бартариро касб намуда, бо наҷоти як миллат ва сохтани як давлат муҳимтарин минтақаи ноамнро бо файзи амонӣ баҳраманд гардонд. Бо истифода аз лаёқату қобилияту шоистагӣ мардумро бовар кунонид, ки сарвариро ба хотири озодии миллату давлат қабул хоҳад кард ва лаҷоми мустақиливу соҳибихтиёриро ба дасти онҳо хоҳад супурд.

 

 

       Ин байти шоири маҳбуби миллат Убайди Зоконӣ даъво дорад, ки лаёқат бояд дошт то сарварӣ кард ва истиқлол бояд дошт, то роҳбарӣ кард. Яъне лаёқати Роҳбари давлат сароғози даъват ба истиқлол ва роҳбарии кишвари соҳибистиқлол. Дар ин ҷо агар ҷаҳон ба маънии давлат фаҳмем, лаёқати пешвоӣ лозим аст, то ба давлат расид ва соҳибистиқлолии давлатро ба даст овард, то хоҷагӣ кард. Пас, лаёқату қобилияту шоистагии шахсият чи қадар муҳим будаст дар давлатдорӣ.

       Дувум, мардуми таъриху фарҳангдошта, ки биёбоннишинон аз он пора-пора ғундошта, дар ҳошияти замини таърихиву фарҳангии он бегонагон донаи давлатдорӣ кошта, номи сохтаи худро ба осмонҳо бардоштаанд, бо дарёфти фурсати муғтанам ба гирди Роҳбари муҳтарам даст ба дасти ҳам зада, пеши гуноҳи ҳамдигар сар хам оварда, баҳри якдилии мардуму якпорчагии сарзамин аввалин қадамҳо ниҳоданду сарбозиҳо намуданд. Шоистақавлии Роҳбари ҷавон дар он замони пур аз дудилагиву гумон гули муродро ба боғи умеди мардум шукуфонд. Фитнаамалону фитнасанҷон саранҷом ба шикасти худ даст доданд, муллоҳои риёкору донишбезор бо ваъдаҳои сараспакии худ лоилоҷ пеши фармонгузорони худ шитофтанду барои амалисозии нақшаҳои ихтилоливу ихтилофӣ дигар мулкҳоро кофтанд. Нахустин дарси хештаншиносиро мардум аз пиндору гуфтору рафтори Сарвари давлат, ки бо огоҳдиливу ошноӣ бо таъриху фарҳанги аҷдодӣ таҷассумгари тоҷики асилу тоҷикият буду ба қавли Мавлоно «панди феълӣ халқро ҷаззобтар», омӯхтанд. Фарҳахтагию фарҳехтагӣ ва фарҳангии ӯ ниҳоят дӯсту душманро ба худ кашид ва синаи кибру ғуруру қаҳру ғазабро дарид. Ҳатто душманони дохилӣ ҳам пеши ин ҷавонмардӣ сар фуруд оварданду сари ин ҳимматбаландӣ дасти адаб бар сина ниҳоданд.

       Севум, тоҷикони таърихан тамаддунофару фарҳанггустар дигар тахрибкорони дохиливу беруниро фурсати амал надоданд. Огоҳдилони раҳнамо мардумро огоҳонидаанд, то омилҳои тафриқаро ҳар чи бояд кам карду мардумро сарҷамъ намуд. Ихтилофҳо, албатта, дар қобилияту назарҳову равишҳо вуҷуд доштанд, аммо ба ҷабҳагирӣ ба муқобили ҳамдигар дигар наанҷомид, баръакс рӯҳияи ҳамдилӣ ва ваҳдати миллиро ба вуҷуд оварданд.

       Аз ин ҷиҳат аст, бо таъкид ба забону таъриху фарҳанг ва орзӯю ормонҳои миллӣ метавон заминаи ваҳдати устувори миллиро фароҳам овард. Ҳар вақте ки нерӯҳои бо рукнҳои фавқуззикр фаъолиятбурда манофеи миллатро аз фоидаҳои маҳдуди худ болотар қарор диҳанд, ба таҳкиму тақвияти ваҳдат мусоидат хоҳанд намуд.

      Талоши душманон ва ситезакорон барои ноамнсозӣ ва эҷоди бесуботӣ дар кишвар, асосан тавассути барангехтани ихтилоф ва фаъолсозии гусастагиҳои иҷтимоӣ-сиёсӣ сурат мегирад. Онҳо мекӯшанд, ки бо таҳрики эҳсосоти мазҳабӣ, қавмӣ ва маҳаллӣ дар ҷомеа нифоқ эҷод кунанд ва бо ин васила заминаи ноамнӣ ва бесуботиро фароҳам созанд. Ин гуна амалҳо на танҳо ба якпорчагии миллӣ зарба мезананд, балки боиси заъфи суботи сиёсӣ ва иҷтимоӣ мешаванд. Аз ин рӯ, бедории сиёсӣ ва ҳушёрии шаҳрвандон, инчунин нақши муассир ва пешгирикунандаи ниҳодҳои давлатӣ ва шаҳрвандӣ дар ин раванд басо муҳим аст.

       Ин роҳ на танҳо пешгирии ҷудоӣ ва низоъро осон мекунад, балки ҷомеаро ба сӯи ҳамфикрӣ, сабру таҳаммул ва ҳамкорӣ мебарад. Дар натиҷа, як ҷомеаи муттаҳид метавонад дар баробари хатарҳои дохилӣ ва хориҷӣ бо қувваттар муқовимат кунад.

       Ин маҷмӯи нерӯҳо - аз зиёиён, муҳаққиқон, журналистон ва фаъолони ҷомеаи шаҳрвандӣ то омӯзгорону фарҳангиён, ҳар кадом ба ҳайси элитаи фикрӣ мухотабони хоси худро доранд, ки метавонанд онҳоро нисбат ба аҳаммияти ваҳдати миллӣ, сабаби аслии субот ва рушд ва хатароти эҳтимолии ихтилофу тафриқа огоҳ, ҳушдор ва ё қонеъ намоянд.

     Ташкили заминаҳои барномавии муколама, таблиғи таҷрибаҳои муваффақ ва ҳамоҳангии нерӯҳои фикрӣ замоне, ки самти марказии сиёсати ҷамъиятӣ ва фарҳангии кишварро ташкил доданд ва нухбагони фикрӣ тавассути барномаҳои тарбиявӣ, расонаӣ, фарҳангӣ ва маърифати сиёсӣ сатҳи шуур ва ҳушёрии ҷамъиятиро боло бурда, мардум дарк намуд, ки ваҳдати миллӣ танҳо шиор нест, балки шарти зинда мондан ва рушд кардани ҳар миллат аст, пойдории ваҳдат то ба ҳазорсолаҳо ҳифз хоҳад шуд.

 

     Исми Нисормамад Шакармамадовро борҳо аз устодони донишгоҳиям мешунидам, вале нахустин дидорбинии ман бо устоди зиндаёд моҳи августи соли 1990 рух дода буд. Дар ҳамин сол ман Донишгоҳро хатм карда будам ва дар он замонҳо анъана ин буд, ки муассисаҳои илмӣ, донишкадаҳо ва донишгоҳҳои олӣ ба таври пешакӣ ба донишгоҳҳои дигар мактубҳои дархостӣ баҳри ҷалби мутахассисони ҷавон мефиристоданд. Ман, дар қатори дигар бародарону хоҳарони бадахшонӣ, кайҳо зери назари устод Додхудо Карамшоев қарор гирифта будам, зеро ҳамагӣ як сол пеш, яъне соли 1989 шуъбаи помиршиносии назди Институти забону адабиёти ба номи устод Рӯдакиро ба маркази маъмурии ВМКБ – ш. Хоруғ кӯчонда буданд ва ин шуъба ҳам моил ба ҷалби мутахассиони ҷавон буд.

     Устод Карамшоев, ки пешакӣ бо ӯ шиносоӣ доштам, ин пешниҳодро бароям карда буданд. Банда, ки мисли аксари бачаҳои кӯҳистон азм доштам то ба деҳа баргардам ва модари яккаву танҳоямро ҳамроҳ бошам, аз ин пешниҳод қаноатманд будам. Аммо, пас аз ҳимояи рисолаи хатми Донишгоҳ маро ба аспирантура тавсия доданд. Бар замми ин, чанд рӯз пас аз дифои рисолаи хатм, устодамон Мукаррама Набиевна Қосимова, ки роҳбарии кафедраи забони тоҷикии факултетро ба уҳда доштанд, маро ба кафедра даъват намуда, изҳор карданд, ки Донишкадаи Самарқанд аз факултети мо дархости мутахассисони ҷавон намудаст, чӣ шавад агар ман розигиамро барои ин кор диҳам. Бадеҳист, ки ман сарпечӣ кардам ва иснод бар танҳо будани модарам дар деҳа овардам.

      Алқисса, роҳхате, ки ба ман дода буданд, бояд ба шањри Хоруғ ба ҳайси муаллими забон ва адабиёти тоҷики мактаби рақами 1, ба қавле мактаби аэропорт, равам. Ҳангоме ки ба Хоруғ омадам, боз ҳам устод Карамшоев миёнрав шуданд ва бо раёсати маорифи вилоят маслиҳатҳо карда, роҳхати маро лағв карданд ва ман ҳамчун лабаранти калони шуъбаи помиршиносии Базаи помирии Академияи илмҳои Тоҷикистон ба фаъолият оғоз намудам. Ана дар ҳамин ҷо миёни устодон Карамшоев ва Шакармамадов роҷеъ ба самти фаъолияти банда баҳс ба миён омад, яъне ман бояд ба кадом равия - забон ё фолклор ҷалб шавам. Албатта, устод Карамшоев шавқи маро ба адабиёт ва шеършиносию шеъргӯӣ, хосса эҷоди шеър ба забонҳои маҳаллӣ, ки аллакай дар он то ҷое шуҳратёр ҳам будам, медонист ва ба осонӣ маро таслими устод Шакармамадов намуд. Аз тақдир ва аз устод Карамшоев андар ду ҷаҳон миннатдорам, ки маро ба дасти шахсе чун Шакрамамадов Нисормамад супориданд. Ман аз он кас натанҳо илм, ҳамчунин одамгариро омӯхтам.

      9 - уми сентябри соли 1991, бо ба даст овардани истиқлоли давлатӣ ва миллӣ, Институти илмҳои гуманитарӣ низ ифтитоҳ гардид ва самтҳои фаъолияташ афзуд. Аз ҷумла, шуъбаҳои забонҳо ва фолклору адабиёт ба таври мустақил фаъолият кардан гирифтанд. Баракат ва файзи шуъбаи фолклору адабиёт устод Шакармамадов буданд. Банда ифтихори онро дорам, ки нахустин шогирди устод будам ва зери роҳбариву роҳнамоии бевоситаи он кас ҳам рисолаи номзадӣ ва ҳам рисолаи докториамро кор карда дифоъ намудам. Дар радифи камина, устод шогирдони болаёқаттареро мисли марҳум Гулнисои Ризвоншо (номзади илмҳои филологӣ), Ҳайдармамад Таваккалов (докторанти Донишгоҳи давлатии Хоруғ), Нуриҷаҳон Қурбонхонова (номзади илмҳои филологӣ, мудири шуъбаи фолклор ва адабиёти ИИГ АМИТ), Ориф Шакармамадов (номзади илмҳои филологӣ) ва даҳҳо магистрону аспирантонро ба камол расонд.

      Яке аз хислатҳои наҷиби устод ин буд, ки он кас шогирдонро пойбанди хеш намесохт, балки ба қавле, дасташонро дар илми фолклоршиносӣ рост карда, онҳоро ба устодону муҳаққиқони дигар месупорид. Новобаста аз он, ки ин шогирдон таҳти роҳбарии кадом олиму муҳаққиқ рисолаҳошонро дифоъ намуда ба ҷодаи илм раҳсипор мешуданд, онҳо нахуст тарбияи мактаби фолклоршиносии устодро мегузаштанд.

     Воқеъан, Шакармамадов Нисормамад олими соҳибмактаб буданд. Риштаи илмро аз даст надодан ва тавассути эҷоду тарбия ба вуҷуд овардани мактаби фолклоршиносии Бадахшон дар замон ва дар муҳите, ки устод ба сар мебурданд, хеле мушкил буд. Ҳангоме ки устод Шакармамадов ҳамчун олими комил ва пухта ба воя расиданд, дар кишвари азизамон бесарусомониҳо ба вуқуъ пайвастанд ва дар як муддати муайян илмро силоҳ иваз намуда буд. Бовуҷуди ин, шахсиятҳое чун устод Нисормамад нагузоштанд, ки занҷири илми тоҷик канда шавад ва завол ёбад.

       Муҳаққиқ Нисормамад Шакармамадов инсоне буданд ба зоҳир хоксор, вале ба ботин пурҷӯши ташнаи илм. Ӯ бо заҳматҳои бемислаш дар раддаи аввали фолклоршиносони тоҷик ҷой гирифтааст. Ба қалами ӯ то 300 мақолаи илмӣ ва илмӣ-оммавӣ мансуб буда, монографияҳо ва маҷмуи мақолаҳои барои илми филологияи тоҷик пешниҳодкардаи ӯ: “Назми халқии Бадахшон” (Душанбе: Дониш, 1975), “Даргилик – жанри махсуси фолклор” (Душанбе: Адиб, 1992), “Сурудҳои тӯии Помир” (Хоруғ, 1993), “Бадахшон - дар масири таърихи тамаддуни умумибашарӣ” (Душанбе: Дониш, 2007), “Остонҳо - осори таърих ва фарҳанги мардум (Хоруғ: Логос, 2011), “Оинҳои наврӯзӣ дар Бадахшон” (Душанбе, 2012) аз нодиртарин осори таҳқиқӣ дар илми фолклоршиносӣ ба ҳисоб мераванд.

     Чанд муддат пештар, банда бо маҳсули сафарҳои ду нафар намояндаи кишвари Лаҳистон Б. Белкевич ва З. Блайет ба Тоҷикистон ва пажӯҳишҳои онҳо тавассути интернет шиносоӣ пайдо намудам. Ин пажӯҳиши онҳо асосан ба фолклор ва махсусан зиёратгоҳҳои ҳудуди Бадахшони Тоҷикистон иртибот доштанд ва бадеҳист, ки бе зикри исми устод онҳо ноқис мебуданд. Боз ҳам, мушк он, ки худ бибӯяд на он ки аттор бигӯяд ва ман аз зикри ном ва хизматҳои ин симои бузурги илми тоҷик дар пажӯҳишҳои олам ифтихор кардам.

      Хислату рафторе, ки устод доштанд, аз ҳазор яктоаш мансуби мо нест. Яке аз хислатҳое, ки устод Шакармамадов ҳамчун олими асил ва пухтакор аз худ нишон медод, дақиқ, тозакор ва аз рӯи виҷдон оғозу анҷом бахшидани ҳар амале, ки пеша менамуд, буд. Муносибати поквиҷдонона дар кори таҳқиқ яке аз талабот ба кори илм мебошад, ки барои Нисормамад Шакармамадов хислати азалӣ маҳсуб мешуд. Ӯ намунаи ибрат барои ҳамаи мо дигарон, ки шогирд ва пайравонашон ҳастем, дар роҳи илми воқеӣ ва таҳқиқи ҳақиқӣ буд.

     Соли 1910 рисолаи докториамро омода намуда барои таҳриру тавсия ба устод фирситодам. Тавсияҳо ва пешниҳодҳое, ки аз устод гирифтам, воқеъан арзиши илмии корамро тақвият доданд. Устод маслиҳату тавсияҳояшро бо чунон як муҳаббате дар шакли мактуб изҳор дошта буданд, ки тасвираш мушкил аст. Ният аст, ки роҷеъ ба он мактуби пур аз муҳаббат ва садоқати устод, ки боз ҳам шоҳиди инсони наҷиб буданаш аст, дар вақтҳои наздик як мақоларо таҳия кунам. Дар ин ҷо бошад, аз охирин дидорбинӣ бо устод ёдовар мешавам, ки ҳам бароям ширин ва ҳам талх аст.

       Бо устод дар тамос шудам ва барои ширкат дар раванди дифои рисола он касро даъват кардам. Гуфтанд, ки тоқати роҳи Хоруғ-Душанберо надорад. Гуфтам, тавасути ҳавопаймо биёед, гуфтанд, фишори хун баъзан ҳуҷум мекунад ва гумон аст, ки баландиро тоб оварда тавонам. Зиқ шудам, вале боз ҳам саломатии устод бароям қиматтар аз ҳузурашон дар раванди дифоъ буд. Аммо дили меҳрубон ва хайрхоҳии устод ӯро нагузоштанд, ки дар чунин рӯзи барои ҳардуи мо муҳим ӯ дар Хоруғ бошаду ман дар Душанбе.

       Омаданд, бо мо буданд, чанд рӯзи дигар ҳам ҳамроҳ чойнӯшӣ кардем. Раванди дифои камина сари забонашон буд ва касеро медид, фақат аз ҳамин ҷода сухан мекард. Баъдтар ҳам дӯстон бо ҳазл мегуфтанд, ки устод Нисормамад гӯё дар Душанбе ба ҷуз аз дар дифои рисолаи шумо будан, дигар ҷое нарафта бошанд; фақат дар ҳамин бора сухан мегӯянд.

Пас аз он вақт дигар дидани устод ба ман муяссар нагардид ва ҳамагӣ баъд аз 5 моҳ хабари марги нобаҳангомашон расид...

Имрӯз бояд устоди зиндаёди мо 90-умин баҳори умрашонро паси сар меандохтанд, вале афсӯс ин санаро мо бе ӯ қайд мекунем. Агар худашон мебуданд, боз чӣ қадар осорро таҳия ва чӣ қадар шогирдро дар ҷодаи илм роҳнамоӣ мекарданд.

Дар ҳар сурат, ному осори устоди азиз Нисормамад Шакармамадов намирандаанд!

Руҳашон орому манзили охираташон обод бошад!

 

     Ваҳдати миллӣ санги асос, таҳкурсӣ ё зербинои давлат аст, ки дар он некӯаҳволӣ ва шукуфоии ҳар як давлат ё кишвар сохта мешавад. Ин на фақат як мафҳуми абстракт аст, балки як нерӯи зинда аст, ки мардумро дар як сарзамин ба ҳам меорад, онҳоро дар гирди арзишҳо, ҳадафҳо ва орзуҳои муштарак муттаҳид мекунад. Ваҳдати миллӣ бо бартараф кардани тафовутҳо дар забон, фрҳанг, эътиқоду мавқеияти иҷтимоӣ аҳолиро ба ҳам мепайвандад ва ба рушди ҳамдигарфаҳмӣ ва ҳамкориҳо мусоидат мекунад. Агар аз ин мафҳумҳо бештар бароем, Ваҳдати миллӣ купрукест, ки гузашта, ҳозира ва ояндаро мепайвандад ва эстафетаи анъанаҳо, таҷрибаҳо ва орзуву ормонҳоро ба наслҳои нав мерасонад.

     Маҳз дар шароити Тоҷикистон, ки давлате хеле ҷавон аст ва соҳибистиқлолии худро пас аз даҳсолаҳои ҳукмронии давлати Шӯравӣ ба даст овардааст, аҳаммияти ваҳдати миллӣ хосатан муҳим ба назар мерасад. Дар солҳои душвори ташаккулёбӣ, вақте ки кишвар бо озмоишҳои ҷанги шаҳрвандӣ ва нооромиҳою мушкилоти иқтисодӣ рӯ ба рӯ мешуд, танҳо хоҳишу ормони ваҳдат ба риштаи наҷотбахш табдил ёфт ва бо талошҳои беҳамтои Роҳбари давлат халқи тоҷик тавонист бар зидди ин монеаҳо устувор истад ва минбаъд роҳи эҳёи миллӣ ва муттаҳидиро ҷустуҷӯ намояд, ки дар натиҷа тавонист ба ваҳдати устувор ноил гардад. Аз он замон, мардуми кишвар бо эҳсоси масъулияти зиёд ва ниятҳои нек кӯшиш намуд, ки ба бунёди ҷомеаи ободу ҳуқуқбунёд, субот ва рушди устувор дар роҳи ташаккулёбӣ идома диҳад, то наслҳои оянда дар фазои осоишта ва шукуфо зиндагӣ намоянд.

Чанд нуқтаи муҳимми нишондиҳандаи он ки ваҳдати миллӣ барои Тоҷикистони ҷавон махсус ва муҳим мебошад, бояд барраси карда шаванд:

     Аввалан, ваҳдати миллӣ кафили бечунучарои яонагии мавҷудияти давлат мебошад. Дар шароити ҷаҳонишавӣ, ки таҳдидҳо ба амният, ноустувории геополитикӣ ва афзоиши терроризму экстремизм хоси он аст, муҳим аст, ки ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон, аз хурд то бузург худро як ҷузъи ҷудонашавандаи ин миллат эҳсос кунад. Танҳо дар ин ҳолат давлат метавонад ба ҳама гуна кӯшишҳои нооромкунӣ, ҳимояи марзҳо ва мустақилияти худ муқовимат кунад. Вақте ҳамаи табақаҳои ҷомеа, аз сокинони деҳот то шаҳрҳо бо ҳисси умумии ватандӯстӣ ва садоқат ба Ватан муттаҳид мешаванд, ин ба таҳкими суботи сиёсӣ, ҳамоҳангии иҷтимоӣ ва амнияти миллӣ мусоидат мекунад.

     Дувум, ягонагии халқ дар ноил шудан ба рушди устувори иқтисодӣ нақши ҳалкунанда дорад. Бе ваҳдати дохилӣ бунёди асосҳои устувори иқтисод номумкин аст. Ҷомеае, ки муттаҳид асту ҳадафҳои умумиро дарк мекунад, қодир аст барои татбиқи лоиҳаҳои бузурги иқтисодӣ, ҷалби сармоягузорӣ ва фароҳам овардани фазои мусоиди сармоягузорӣ қувваро тавлид кунад. Ин ба рушди инфрасохтор, аз қабили сохтани роҳҳо, пулҳо, нерӯгоҳҳо, беҳтар кардани системаи маориф ва тандурустӣ мусоидат мекунад, ки дар мисоли кишварамон ҳувайдост. Ҳамзамон, ҳамаи ин боиси таъсиси ҷойҳои нав, баландшавии сатҳи зиндагӣ, кам шудани камбизоатӣ ва беҳбуди некӯаҳволии ҳар як шаҳрванд мегардад.

      Сеюм, ваҳдати миллӣ омили асосии ҳифз ва афзун намудани мероси бойи фарҳангии Тоҷикистон мебошад. Руҳияи миллат бар асоси суннатҳо, арзишҳо ва фарҳанги ҳазорсола, бар асоси забон, ки ба унвони бахше аз ҳувияти мардум аст, такя дорад. Маҳз забони тоҷикӣ буд, ки арзишҳои маънавӣ ва маданияти беназири мо дар тӯли қарнҳо аз мардум ҳимоят мекарданд ва имкон намедоданд, ки аз саҳифаи таърих нопадид гардем. Ва имрӯз ин мерос асоси маънавияти моро ҳамчун якпорчагии беназир нигоҳ медорад. Бинобар ин эҳё ва рушди маънавият, фарҳанг, суннатҳо ва ҳифз намудани забон яке аз муҳимтарин вазоифи давлат аст. Имрӯз бо ифтихор гуфта метавонем, ки Тоҷикистони имрӯза кишварест, ки Ваҳдати миллӣ на танҳо ҳамчун шиор, балки ҳамчун воқеияти зинда дар тамоми паҳлӯҳои ҳаёт рушд ёфта истодааст.

- дар сиёсат суботи сиёсӣ таъмин гардида низоми давлатдорӣ таҳким ёфтааст.

- дар иқтисодиёт рушди босуръат мушоҳида гардида, иншоотҳои муҳими зиёди инфрасохторӣ бунёд гардиданд ва мегарданд, соҳаи саноат ва кишоварзӣ низ батадриҷ ва марҳила ба марҳила рушду инкишоф меёбад.

- дар муносибатҳои байналмилалӣ Тоҷикистон худро ҳамчун шарики боэътимод ва ҷонибдори сулҳ ва ҳамсоядории нек муаррифӣ кардааст, ки ин ба рушди ҳамкории мутақобилан судманд, таҳкими оромӣ ва суботи минтақавӣ, инчунин ба ҳимояи манфиатҳои миллӣ ва рушди устувор равона карда шудааст. Тоҷикистон ҷиҳати таҳкими муносибатҳои дӯстона бо кишварҳои ҳамсоя ва ҷомеаи ҷаҳонӣ, аз ҷумла дар соҳаҳои иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангӣ дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари эътимодбахш эътироф гардидаст.

     Умуман, ваҳдати миллӣ ба пояи воқеии ҳамаи ин дастовардҳо табдил ёфтааст. Маҳз сарҷамъии миллат имкон дод, ки кишвар аз буҳрон берун ояд ва саҳифаи нав - саҳифаи рушд, пешрафт ва умедро оғоз намояд.

 

      Имсол ба имзои санади санавиштсоз - Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон 28-сол пур мешавад. Бидуни шак ин рӯйдод дар таърихи навини халқи точик аз ҷумлаи рӯйдодҳои муҳимми таърихӣ маҳсуб меёбад. Зеро маҳз истиқрори сулҳ ва ваҳдати миллӣ имконият дод тамомияти арзӣ ва истиқлолияти давлати ҷавони Тоҷикистон ҳифз гардад. Барои таҳким ва устувории пояҳои давлатдории миллӣ заминаҳои мусоид фароҳам оварда шавад ва мамлакат бо рохи рушди муътадили иқтисодию иҷтимоӣ равона гардад. Бисту ҳашт соли фазои ваҳдат ва якпорчагӣ ҳарчанд барои таърих муҳлати зиёде набошад ҳам, мардуми Тоҷикистон дар ин муддати кутоҳ таҳти роҳбарии хирадмандонаи Асосгузори сулху ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумхурии Тоҷикистон,муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бемуболиға ба дастовардхои бузурги таърихӣ ноил гардид.

      Расидан ба қуллаи умеди сулҳу ваҳдат осон набуд. Тоҷикистон ба вартаи хатарноке афтида буд,ки баромадан аз он кори осон набуд.Хатари нопадид гардидан аз харитаи сиёсии ҷаҳон ба давлати ҷавони тоҷикон тахдид карда буд, зеро таҷрибаи бархӯрди манфиатҳои абарқудратҳои ҷаҳонӣ солҳои 90-уми аср гузашта дар Тоҷикистон ҳам дида мешуд.

      Бархӯрди қувваҳои дохили Тоҷикистон барои ҳокимият ба муноқишаи мусаллаҳона оварда расонд. Сабаб он буд,ки мо бо кишвари ҳамсояи Афғонистон ҳамсарҳад ҳастем ва дар давлати ба мо ҳамсоя солҳои зиёд ноамнӣ ҳукмрон аст. Силоҳи зиёд дар ин кишвар мавҷуд буд ва он ба ҷумҳурии мо низ интиқол дода мешуд.

Муҳофизати сарҳад, ки зиёда аз 1000 километрро ташкил медод, заиф шуд. Нерӯҳои гуногун дар дохили мамлакат ба муноқишаҳои мусаллаҳона сар карданд ва ҷумҳурӣ ба гирдоби як ҷанги таҳмилии бародаркушӣ кашида шуд.

     Дар кишвар се қувваи ба ҳам муқобил зуҳур карданд. Як қисмашон қувваҳои демократӣ буданд ва онҳо дар тақлид ба нерӯҳои демократии Россия ва ҷумҳуриҳои дигари собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ мехостанд, ки ҷомеаи демократӣ, низоми демократиро дар Тоҷикистон амалӣ намоянд. Дуввум қувваҳои исломӣ маҳсуб мешуданд, ки дар таъсири кишварҳои исломии ҳамсоя барои ба даст овардани ҳокимият ва таъсиси ҷумҳурии исломӣ дар Тоҷикистон мубориза мебурданд. Ин гуруҳро асосан руҳониён, қувваҳои муайяни диние, ки дар кишвари мо буданд, ҳимоят менамуданд, роҳбарӣ мекарданд ва бо шиорҳои динӣ ба майдони мубориза дохил мешуданд.

      Сеюм қувваҳои комуннистӣ, қувваҳое, ки ҳизби собиқ комунистиро пайравӣ мекарданд,аз суқути давлати Шӯравӣ норозӣ буданд, низ ба ин мубориза ҳамроҳ шуданд. Дар натиҷа Ҷумҳурии Тоҷикистон ба минтақаҳои муқовимат табдил ёфт. Агар як қисми минтақаҳо аз қувваҳои муайян ҳимоят мекарданд, қисми дигарашон ақидаҳои дигаронро ҷонибдорӣ менамуданд. Ва мардум ба сангарҳо ҷудо шуд, ки боиси ҷанги бародаркушӣ гардид. Дар натиҷа ҳазорҳо нафар аз Тоҷикистон фирорӣ шуданд. Қисми аҳолии водии Вахш ба тарафи Афғонистон гузаштанд. Гурезаҳои дохилӣ аз шаҳри Душанбе ва водии Вахш ба вилоятҳои Суғду Бадахшон гуреза шуданд. Ҳамин тариқ, гурезаҳо пайдо шуданд. Вазъи иқтисодӣ ниҳоят бад буд ва мардум дар як ҳолати парешонию раҳгумӣ қарор дошт. Дар ҳамин шароит давлатҳо, кишварҳои гуногун кӯшиш мекарданд, ки дар Тоҷикистон нуфузи худро дошта бошанд. Табаддулоти қувваҳои даргир хавферо ба вуҷуд овард, ки давлати Тоҷикистон аз байн равад. Тоҷикистон ҳамчун ҷумҳурии мустақил аз харитаи сиёсии ҷаҳон зудуда шавад.

     Дар он рӯзҳои муқовимати мусаллаҳона боварии мардум нисбат ба ҳамдигар коҳиш ёфта буд. Вале хушбахтона халқи тоҷик бо идроку ахлоқу афкори созандаи азалии худ имконият пайдо кард, ки хатои худро дарк кунад ва дар атрофи сарвари ҷавони тозаинтихоб муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сарҷамъ гардад ва Тоҷикистони ҷавонро аз вартаи нобудшавӣ наҷот диҳад.

      Тавре, маълум аст, Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Тоҷикистон охири соли 1992 дар шаҳри бостонии Хуҷанд доир гардид. Дар ин иҷлосия бо роҳбарии муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳокимияти нав сари қудрат омад ва ҳукумати ҷадид вазифаи асосии худро дар ҳамон иҷлосия муайян ва мушаххас намуд, ки сулҳу субот дар Тоҷикистон бояд ба кадом арзиши ҷоние набошад, барқарор гардад. Эмомалӣ Раҳмон дар ҳамин иҷлосия дар нахустин муроҷиати худ ба халқи Тоҷикистон гуфта буд, ки: «Ман барои шумо сулҳ меорам. Агар даркор шавад ҷонамро низ фидо мекунам». Яке аз вазифаҳои ҳукумати нав ин баргардонидани гурезаҳо ба маҳалҳои зисти аслиашон буд. «То даме, ки охирин гуреза ба Тоҷикистон барнагардад, ман худро ором ҳис намекунам»-гуфта буд, -Роҳбари давлат дар суханрониашон. Барои боз гардондани гурезагон ҳукумати навтаъсис барномаи радиоиеро бо номи «Хоки Ватан» ташкил намуд, ки тавассути он шаҳрвандони гурезаро, ки дар хоки давлатҳои бегона мезистанд, барои баргаштан ба макони аслиашон даъват мекард. Дар ин лаҳзаи бисёр ҳассос Сарвари давлат тавассути ин барнома ба гурезаҳо муроҷиат карда буд ва нуктаи хеле ҷолиберо ҳам гуфта буданд:

     «Шумо ҳамватанони азиз, боз гардед. Хонаву ҷойи шумо агар ба шумо насиб накунад, ба каси дигар насиб намекунад. Ман ба шумо кӯҳи тилло ваъда намедиҳам, вале як бурда ноне, ки дорем, ба ҳам мебинем». Баъди ин суханони таърихӣ мардуми муҳоҷиргаштаи тоҷик гуруҳ-гуруҳ шуда, ба Ватани аҷдодии хеш бозгашт. Дар баробари ин вазифаи дигари ҳукумати нав аз нахутин рӯзи ба сари қудрат омаданаш ин барқарор намудани сулҳ дар Тоҷикистон ҳисоб мешуд. Бинобар ин лозим омад, ки фалсафаи сулҳ, ягонагии Тоҷикистонро дар хориҷ ва дохили Тоҷикистон таблиғ намоянд. Фалсафаи сулҳи Сарвари давлат аз он иборат буд, ки мухолифин ва ҳам ҷонибдорони ҳукумат шаҳрвандони ин мамлакатанд. Ҳар кадоми мо, ба мухолифин муроҷиат кард, бояд ба дарки он расем, ки барои мо муҳим он аст, ки Тоҷикистонро ҳамчун давлат наҷот диҳем. Миллатро ҳамчун миллат эмин дорем. Тамоми манфиатҳои сиёсӣ, гурӯҳӣ, маҳалливу минтақавиро як тараф гузошта, баҳри пойдории Тоҷикистон гуфтушунид намоем, барои барқарор гардидани сулҳу субот дар Тоҷикистон бояд ба як созиш биёем. Ва ин масъала вазифаи асосӣ буд, ки Сарвари давлат бо тамоми саъю талош ва сарсупурдагӣ барои татбиқ намудани он кӯшиши зиёдеро ба харҷ дод. Ҳайатҳои ҳукуматӣ дар як қатор мамолики хориҷӣ бо сарварони мухолифин мулоқот намуданд. Худи Сарвари давлат ба минтақаҳои доғи ҷумҳурӣ ва ҳатто ба Афғонистон, ки сангари бисёре аз мухолифини Тоҷикистон буд, рафта фалсафаи сулҳ ва созишро ба нерӯҳои мухолиф фаҳмонд ва онҳоро водор намуд, ки ба тарафи сулҳ қадам гузоранд, то давлат аз фаношавӣ раҳо ёбад.

      Дар баробари ин дар назди ҳукумати нав вазифаи дигар-таҳкими асосҳои давлатдории Тоҷикистон истода буд, ки Тоҷикистонро ҳамчун давлати мустақил ба ҷаҳониён муаррифӣ созанд. Рамзҳои давлатӣ, Нишон, Парчам ва Суруди миллӣ қабул шуданд. Зарурати таъсиси Артиши миллӣ ба миён омад. Нерӯҳои ҳифзи қонуну амният таъсис дода шуданд. Ва қабл аз ҳама ҳуҷҷати сарнавиштсози миллат Конститусия- қонуни асосии ҷумҳурӣ дар шароити нав қабул шуд ва он Тоҷикистонро ҳамчун як давлати дунявӣ, ягона ва қонунбунёд ба ҷаҳониён муаррифӣ намуд. Ва ин имконият дод, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ ба ҳокимияти нави Тоҷикистон бо як назари нек нигарад ва афкори солимро дар бораи ин давлат талқин кунад ва аз ҳукумати нави Тоҷикистон дастгирӣ намуда, ба он кӯмак намояд. Мулоқотҳои Сарвари Тоҷикистон дар мамлакатҳои гуногун бо миёнҷигарии СММ ва дигар кишварҳое, ки барои сулҳи тоҷикон манфиатдор буданд, доир гардид. Аз ҷумла Ҷумҳурии Исломии Эрон, Федератсияи Россия дар ҳамин мулоқотҳо кӯшиш мекарданд, ки қувваҳои гуногуни сиёсӣ дар Тоҷикистон ба сулҳ шарфёб гарданд. Ва ҷанги таҳмили хотима ёбад. Ҳамин тавр дар Тоҷикистон заминаҳо барои таҳкими Ваҳдати миллӣ ба вуҷуд омаданд.

Дар истиқрори Ваҳдати миллӣ дар Тоҷикистон се омили муҳимтаринро метавон хотиррасон кард:

     Якум, омили айнӣ ки ба иродаи халқи тоҷик ва табиати сулҳофарини ӯ иртиботи мустақим дошта, сиёсати оштии миллиро пайгирона ҷонибдорӣ мекард. Яъне халқи тоҷик аз ин ҷанг хаста шуд ва мардуми Тоҷикистон мехост, ки ҳар чи тезтар дар кишвар сулҳ барқарор гардад.

      Дуюм, омили байналмилалӣ, ки ба сиёсати сулҳҷӯёнаи кишварҳо ва созмонҳои байналхалқие вобастагӣ дошт, ки дар барқарор намудани сулҳ дар сарзамини тоҷикон манфиатдор буданд ва ҳар кадоме аз ин кишварҳо ба истиқрор ва бе бозгашт намудани сулҳ саҳми арзанда гузоштанд.

      Сеюм, омили шахсият, ки мақоми шахсияти Асосгузори сулҳ ва Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар раванди барқарорсозии сулҳ ва мусолиҳаи миллӣ ба ду омили дар боло номбаршуда баробар аст ва дар баъзе мавридҳо нақши ҳалкунандаро низ бозида буд. Пеш аз ҳама шахсияти Сарвари ҷавони миллат, ки ҳам ҳокимтятрро сарварӣ намуд ва ҳам барои мардуми Тоҷикистон ҳамчун як тимсоли ваҳдату якпорчагии ваҳдату ҳифзи дастовардҳои истиқлолият гардид.

       Бояд тазаккур дод, ки дар он рӯзҳои муқовимати мусаллаҳона, ки боварии мардум нисбат ба ҳамдигар коста шуда буд, шахсияте лозим буд, ки ҷони худро дар хатар гузошта, чун сарвари кишвар ҳамаро бо як чашм дида, ҳарфи созиш, ифоқа, уҳуват, бародарӣ ва сабру таҳаммулро шиори худ қарор дода, умеду бовариро ба ояндаи нек дар зеҳну тафаккури ҳар як сокини Тоҷикистони ҷангзада ба вуҷуд орад. Бешубҳа, бо боварии том ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон ин гуна шахсиятро дар симои Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайдо намуд.

       Дар натиҷа 27- июни соли 1997 Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расид ва имсол ба имзои он 28 сол пур шуд. Ин имконият дод, ки дар Тоҷикистон ваҳдати сиёсӣ ба вуҷуд биёяд. Тамоми нерӯҳои сиёсӣ барои якпорчагӣ, сулҳу субот ва рушди Тоҷикистон ақидаи ягона пайдо карданд. Минтақаҳои Тоҷикистон ваҳдати миллиро пайгирона дастгирӣ карданд.

       Ваҳдати динӣ ба вуҷуд омад. Намояндагони динҳои мухталиф, ки пайровонашон дар Тоҷикистон зиндагӣ мекарданд, барои ваҳдат тамоми ҷаҳду талошро равона мекарданд. Ҳамин тариқ, дар Тоҷикистон як ваҳдати сатосарии миллӣ ба вуҷуд омад. Ва имкон пайдо гардид, ки барои тарақиёти иқтисодию иҷтимоии Тоҷикистон шароит ва заминаи нав фароҳам оварда шавад. Барои дар амал татбиқ намудани се ҳадафи стратегӣ аз бунбасти комунникатсионӣ баромадани Тоҷикистон, ба даст овардани истиқлолияти энергетикӣ, таъмини амнияти озуқавор, корҳои назаррасе иҷро шуданд ва сатҳи зиндагии мардум рӯз то рӯз беҳтар мегардад.

        Албатта имрӯз ҷаҳон ноором аст. Нооромӣ дар олами ислом. Тавре мо медонем дар давлати ҳамсоя, Ҷумҳурии Исломии Афғонистон чандин даҳсола боз ҳеҷ не, ки оромӣ шавад. Ташкилоти террористии ба номи «Давлати исломӣ» пайдо шуд, ки имруз ҷаҳонро ба ваҳшат овардааст. Ва қабл аз ҳама он чиз нигаронкунада аст, ки ҷавонони тоҷик низ дар сафи «Давлатӣ исломӣ», фирефтаи ақидаҳои исломгароён шуда, дар сангарҳои ин кишвархо дар набард ҳастанд. Аз рӯи оморҳои мухталиф маълум аст, зиёда аз ҳазор нафар аз Тҷикистон дар ин ҷангҳои хунин дар сафи ҳаракатҳои ифротӣ, экстрмистӣ ширкат варзида, бархеашон ҷони худро аз даст додаанд. Имрӯз қувваҳои муайяни динӣ ва гурӯҳҳои алоҳида кӯшиш мекунад, ки тафриқаи динӣ ва иҷтимоиро ба вуҷуд биёранд. Тафриқаи иҷтимоиро метавонанд қувваҳои манфиатхоҳ дар байни ҳукумат ва халқ ба вуҷуд биёранд. Махсусан, аз нерӯи ҷавонон истифода мебаранд. Ба ин гуна амалҳо қувваҳои муайяни молиявию сиёсӣ манфиатдор мебошанд, ки аз бесуботӣ ва нооромии мамлакати мо манфиат мебаранд.

       Агар ҳушёрии сиёсиро аз даст надиҳем, ҷавоноро бо роҳи солими сиёсӣ равона накунем, қувваҳои манфиатҷӯи хориҷӣ метавонанд аз неруи онҳо истифода баранд. Ҳар кадоми мо бояд ҳушёриро аз даст надиҳем, ҳамеша дар сангари муборизаи мафкуравӣ қарор дошта бошем, то ки ҷавонони мо фирефтаи мафкураи тахрибкорию ифротӣ нагарданд. Аҳзобу ҳарактаҳое, ки ҷомеаи моро ба гирдоби бархурди набардҳои ҷаҳонӣ мекашанд, ба хориҷ нигаронанд ва онҳо бо дастури ин нерӯҳҳо кор мекунанд. Фаъолияти собиқ ҳизби мамнӯъшуда ҲНИТ далели ин гуфтахост.

       Дунявият низоми демкратиест, ки озодии дину мазоҳиби гуногунро таъмин мекунад. Яъне дар давлати дунявӣ тамоми дину мазоҳиб озоданд, расму русуми худро озодона дар асоси қонун иҷро карда метавонанд. Озодии ибодат, пайравӣ аз арзишҳои динӣ мувофиқи қонун таъмин мегардад. Ҷудоии давлат аз дин таъмин мегардад. Дин дар низоми дунявият аз давлат ҷудо аст. Дин ба корҳои давлат дахолат намекунад. Иттиҳодияҳои динӣ озодона фаъолият мекунанд.

      Тарафи дигари масъала он аст, ки минтиқаи Тоҷикистон бахусус Бадахшон аз ҷиҳати геостратегӣ ва геополетикӣ як минтақаи хеле ҳассос аст. Ва давлатҳои абарқударат метавонанд бо ҳадафҳои муайян аз нерӯҳҳои тахрибкори дохилӣ истифода баранд.

       Таҷрибаи сулҳи тоҷикон хеле бузург аст. Халқи Афғонистон аз набудани лидери умумимиллӣ шикоят доранд, ки чунин пешво надоранд, то кишварашонро аз буҳрони ҷанг раҳонад ва сулҳро пойдор гардонад. Аз тарафи дигар дахолати кишварҳои хориҷ ба худи умури дохили Афғонистон боиси он гардидааст, ки ҷангу муноқишаҳои мусалаҳона дар ин мамлакат идома пайдо кунанд.

       Сиёсатмадорони сатҳи ҷаҳонӣ ба сулҳи тоҷикон баҳои баланд доданд ва саҳми Асосгузори сулҳу ваҳдат -Пешвои миллат,Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро дар ин раванд ситоиш мекунанд.. Ин як руйдоди сиёсӣ ва ҳақиқати бебаҳс аст. Фарҳангу дониш ва маданияти сиёсии халқи тоҷик низ рушд кард ва ин боиси он гардиад, ки дар кишвар ба қадри сулҳу ваҳдат мерасанд, зеро ваҳдату якпорчагӣ омили муҳимми рушди босуботи кишварамон мебошад.