Устод Мирзо Турсунзода аз зумраи бузургтарин суханварони тоҷик дар даврони муосир ба шумор меравад. Маъруфтарин адибони ҳамзамони шоир ӯро шоири тавоно ва дорои истеъдоди истеъдоди беназир шоирӣ донистаанд. Доир ба ашъори М. Турсунзода, ҳунари суханофаринии ӯ садҳо асару мақолаҳо ба нашр расидаанд. Устод М. Турсунзода идомадиҳандаи анъанаҳои беназири маънавии адабиёти классикӣ маҳсуб меёфтанд. Ашъори шоир дорои манзараҳо, лаҳзаҳо ва образҳои барҷастаи шоирона мебошанд ва мусиқию балоғати шеъри М. Турсунзода дар сатҳи баланд қарор гирифтааст. Бояд ёдовр шуд, ки эҷодиёти шоир ва шахсияти эшон дар замони зиндагиашон аз тарафи шахсиятҳои фарҳангӣ ва адабии сатҳи ҷаҳонӣ мавриди ситоишу баррасии амиқ қарор гирифтааст.

      Дар меросии адабии Мирзо Турсунзода достони “Ҷони ширин” мавқеи шоиста дорад. Дарбораи ҷанбаҳои ғоявӣ ва бадеии достон муҳаққиқон ибрози назар намудаанд.

Мо мехостем чанд андешаи худро дар бораи санъати такрир ё такрор дар ин достон баён кунем. Такрор воситаи муҳимми услубӣ буда, ба мақсади ифодаи малеҳи латофат ва назокату лаҳзаҳои пуризтироб ва сухани ҳаяҷонбахш ба кор бурда мешавад.

     Бо ҳадафи таъкиди фикр, тасвири ҷозабаноки инё он ҳодиса,ашё ва таъсири муайян ба ҳиссиёти хонанда такрори калима, таркибу ибораҳо, ҷумлаҳо, омехта намудани қолабҳои гуногуни наҳвӣ чун воситаҳои услубӣ дар назму наср кор фармуда мешаванд. Оид ба санъати такрор ва намудҳои он дар илми бадеъ маълумот дода шудааст Такрор воситаи сареҳи фикр буда, сарчашмаи он риторикаи Юнони қадим мебошад, ки бо номҳои анафора ва эпифора дар ҳунари суханварӣ маълум мебошанд. Анафора ва эпифора дар Риторикаи анъанавӣ, махсусан дар матнҳои динӣ ба кор бурда мешуданд.

     Такрори бадеӣ дар осри бадеӣ метавонад дар заминаи такрори савтӣ (фонетикӣ), вандӣ (морфемаҳо, ҷузъҳои калима), такрори луғавӣ (такрори вожаҳо), такрори наҳвӣ (қолабҳои наҳвӣ: таркибҳо, ибораҳо, ҷумлаҳо ва ғайра) ифода ёбад.

     Дар достони “Ҷони ширин” бештар такрори луғавӣ ва таркибу тбораҳо барои ифодаи ҷазобияту таъсирбахшии андеша ва мавзунии сухан истифода шуда, аз тарафи дигар баҳри тақвияти муҳаббату садоқату вафодорӣ вожаҳои ҷудогона ва таркибҳо ба кор рафтаанд:

Ҷони ширин ин қадар ҷангам макун,

Ин қадар беҳуда дилтангам макун.

Гашта-гашта аз сафар боз омадам,

Боз ба наздат ба парвоз омадам.

Ин дили ман манзили ёди ту буд,

Ёди рӯи ҳуснободи ту буд.

     Такрори вандӣ: Такрори пешванди феълсози дар бо мақсади таъкиди андешаи иҷтимоӣ, ва ҷалби таваҷҷуҳи хонанда ба ғояи ифода шуда, инчунин ифодаи рисолати иҷтимоии шоир мавриди корбурд қарор гирифтааст.

Аз Ватан гап сар кунӣ дармегирифт,

Дар ба мисли ҳезуми тар мегирифт.

     Такорри пайвандаки гарчи: Бо мақсади тасвири олами ботинии қаҳрамон ва таъкиди иродаи озодхоҳии ӯ дар муборизаи душвору сангини тазодҳои иҷтимоӣ ба кор бурда шудааст.

Бештар хомӯш, гарчи менишаст,

Гарчи камтар сӯи нон мебурд даст.

Дигаронро гарчи ӯ мекард гӯш,

Мекашид ӯ гарчи танбоку хамӯш.

     Шоир таъсирбахш ифода намудани афкори иҷтимоии хеш сермаъноии вожаи гиряро ба этибор гирифта онро чун тазоди услубӣ корбаст намудааст:

Гиряи фарзанд озораш диҳад,

Аз ғазаб қудрат ба гуфтораш диҳад.

Гиря дорад дӯстам аз гиря фарқ,

Талх бошад, гиряи фарзанди Шарқ.

Асрҳо бигрист шарқӣ зор-зор,

Шарқ шуд аз гиряи ӯшӯразор.

Вақти бозӣ, вақти шӯхӣ беибо,

Мекунад Парвизи мо ҳам гиряҳо.

Ҳар куҷо, ки бачча бошад гиря ҳаст,

Лекин он гиря дигар, ин гиря дигар аст.

     Тағйир ёфтани ҷузъҳои феълӣ ва номии феълҳои таркибӣ ва такрори онҳо дар ҳар як мисраъ яке аз махсусиятҳои забони достон буда, мавзунӣ, оҳангнокӣ ва равонии ҳар байтро дар тавъам бо ҳадафи ифодаи занҷирии робитаи вожаю таркибҳоро таъмин намудааст.

Ҳар гаҳе ёди Покистон кунад,

Ёд аз ношод фарзандон кунад.

Дар диёри мо шуд одам арҷманд,

Шуд сари хамгаштаи занҳо баланд.

Гар ба онҳо дил диҳӣ, ҷон медиҳад,

Ҷон ба роҳи аҳду паймон медиҳад.

Боз ҳам омад ба сари ёди Ватан

Ёди фарзанди азизу ёди зан.

     Ҳадафи корбурди вожаи дӯст талқини ғояи дӯстист, ки шиори асосӣ ва кору пайкори М. Турсунзода ҳамчун рисолати иҷтимоӣ чун хати сурх муҳтавои эҷодиёти ӯро фаро гирифтааст.

Дӯстро кас дар сафар бояд шинохт,

Метавон дилро ба ин сон дӯст баст.

 

     Имрӯз вазъи ҷаҳон ноором аст. Солиёни пеш мамлакатҳои Европаи Ғарбӣ таҳти роҳбарии ИМА ҷаҳонро бо коммунизм метарсонданд. Ҳозир коммунизм қариб, ки аз байн рафтааст ва дар ҷаҳон бояд оромӣ, ҳамдигарфаҳмӣ ва баробарҳуқуқӣ пойдор мешуд. Аммо ин тавр нашуд, ҷаҳон дар остонаи ҷанги сеюми ҷаҳонӣ қарор дорад. Пойгоҳи ин ҷанг ба монанди Ҷанги якуми ҷаҳонӣ ва Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ дар Европаи Ғарбӣ қарор дорад. Маҳз бо кӯшиши ҳамин давлатҳо як давлати абарқудрат ба монанди шӯравӣ аз байн рафт. Муносибати ҷумҳурияҳо, ки Иттиҳоди Шӯравиро ташкил медоданд, тезу тунд гардид. Муносибати халқҳои ба ҳам бародар, ки дар солҳои Чанги Бузурги Ватанӣ ҷаҳонро аз фашизми Германия наҷот доданд, канда шуд.

     Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 9 сентябри соли 1991 истиқлолияти худро эълон карда буд, ҷанги шаҳрвандӣ оғоз гардид. Дар натиҷаи ин ҷанг, бисёр одамон дучори марг гардиданд, кӯдакон ятим шуданд, қисми мардум аз Ватанашон фирор намуданд. Саркунандагони ин ҷанг мақсад доштанд, ки ба ҳар роҳу воситае, ки набошад, ба сари қудрат оянд. Барои ба ин мақсад расидан онҳо аз хориҷи кишвар маблағ мегирифтанд. Халқи тоҷик ин бадбахтии ба сараш омадаро ҳеҷ фаромуш намекунанд, ки ин бадбахтӣ аз нав боз такрор гардад.

      Сардорони гуруҳое, ки ба сари халқи тоҷик бадбахтӣ оварданд, аз марзи мамлакат берун рафтанд, ва имрӯзҳо кӯшиш ба харҷ дода истодаанд, ки вазъи мамлакатро аз нав ноором созанд.

      Чи хеле ки маълум аст, имрӯз ҷангҳои иттилоотӣ ба авҷи баланди худ расидааст ва ғосибон аз он хуб истифода мебаранд, то авзои ҷаҳонро ноором созанд. Ин ашхос ягона мақсад доранд, ки ҷаҳони тақсимшударо аз нав ба фоидаашон тақсим намоянд.

      Мардуми тоҷик асари безаволи А. Фирдавсӣ “Шоҳнома”-ро доранд. Ин халқ достони “Гуруғли”-ро доранд, ки дар онҳо маҳз сулҳ, бародарӣ, ва ҳамдигарфаҳмӣ тараннум гардидааст. Боварии комил дорам, ки агар ҳамаи мардум ин асарҳоро мутоила менамуданд, дар Тоҷикистон ҳеҷ гоҳ ҷанги шаҳрвандӣ сар намезад.

     Бинед, чи хел ҳасудони дар хориҷа қароргирифта мехоҳанд бо ҳар роҳу восита аз воситаҳои иттилоотӣ истифода карда, мехоҳанд вазъи ҷомеаро ноором созанд. Онҳо инро намефаҳманд ва фаҳмидан ҳам намемонанд, ки халқи тоҷик намемонад, ки ҳодисаҳои солҳои 90-уми асри гузашта аз нав такрор шаванд.

      Соли 2026 расо 35 сол аз соҳибистиқлолии Ҷумҳурии Тоҷикистон сипарӣ мешавад. Дар ин муддат халқи тоҷик маҳз таҳти роҳбарии бевоситаи Пешвои миллат, Асосгузори сулҳу ваҳдат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мӯҳтарам Эмомали Раҳмон ба ба бисёр комёбиҳо ноил гардид. Сатҳи зиндагии мардум дучанд баланд гардид. Албатта пешрафти ҷомеа бе камбудӣ намешавад ва ин камбудиҳо бояд бо роҳи осоишта ҳалли худро ёбанд.

Дуруст гуфтаанд:

Ҷанг миёни ду кас оташ аст,

Суханчини бадбахт ҳезумкаш аст.

 

 

     Душанбе — столица нашего независимого и суверенного государства-Таджикистана, который развивается с каждым днем. Он является не только политическим, научным и культурным центром страны, но и городом, где природа и архитектура гармонично сочетаются. Сочетание современных и исторических зданий очень впечатляет. Особенно выделяются Национальная библиотека и памятник Исмаилу Сомони символизирующие культурное наследие Таджикистана. Эти сооружения не только красивы, но и наполнены глубоким смыслом, отражая историю и традиции народа.

      За последние несколько лет облик столицы Таджикистана – города Душанбе изменился до неузнаваемости.

     Современные высокие здания, оформленные в национальном архитектурном стиле, многоуровневые дороги, новые парки и красивые аллеи сделали облик этого вечно молодого города ещё более привликательным. Если в дневное время цветы и парки очаровывают жителей и гостей, то в ночной период яркие огни освещают статуи и здания, создавая особое зрелище в столице

     Дальнейшее развитие города Душанбе находится в центре постоянного внимания и заботы Президента Таджикистана, Основателя мира и национального единства, уважаемого Эмомали Рахмона. В частности была разработана Программа дальнейшего социально-экономического развития города Душанбе. Исполнительным органом государственной власти города Душанбе осуществляется ряд конструктивных шагов для реализации стратегических целей страны для вывода города Душанбе на еще более высокого уровня развития и на этой основе повышения благосостояния жителей столицы.

     Город Душанбе является предметом гордости для каждого из нас. Как отметил Лидер нации: «Если человек гордится своими родителями, великими людьми прошлого, то каждый житель Таджикистана имеет полное моральное право гордиться именем Родины и её столицей – городом Душанбе. Потому что Душанбе – это колыбель возрождения таджикской нации, единения мечты таджиков и всех таджикистанцев».

      На международной и мировой арене сегодня Душанбе – место заседаний Шанхайской организации сотрудничества, Содружества Независимых Государств, Союза экономических сотрудничества, Союза Центрально-Азиатского сотрудничества, сипозиума «Исторический опыт установления мира в Таждикистане».

     Душанбе – место осуществления на практике ряда важнейших инициатив Таджикистана в решении водных проблем международного уровня под названием «Душанбинский водный процесс», а также первой международной конференции, посвящённой Международному году защиты ледников в 2025 году, решение о проведении которой было принято Резолюцией ООН по инициативе Лидера нации Эмомали Рахмона.

      На сегодняшний день Душанбе славится обилием цветов, ухоженными садами и аллеями, которые радуют глаз жителей и гостей. Этот город вдохновляет на творчество и дарит радость каждому, кто здесь побывает.

      Поэты и писатели описывают свои впечатления о столице нашей родине с точки зрения её уникальности и красоты, подчеркивая, что именно это черта оставляет свой след в душе каждого человека. Примером этому может послужить стихотворение российского поэта «Спроси меня про Душанбе» И. Станюковича, которое посвящено красоте и уникальности города Душанбе.

    Станюкович И. российский поэт и писатель известен среди литературоведов своими произведениями в жанре прозы и поэзии, где затрагивает различные темы, включая путешествия и культурные особенности разных стран.

     В своем стихотворение «Спроси меня про Душанбе» автор выражает свою любовь и привязанность к городу Душанбе. Он с любовью описывает красоту нашей столицы, использует яркие образы природы, описывает горы, реки, цветущие сады и величественные пейзажи, которые наполняют сердца добротой и гордостью.

Спроси меня про Душанбе

Я расскажу как он красив,

Как этот город дорог мне.

И места нет прекрасней на земле,

Спроси меня про Душанбе

Я расскажу тебе про все!

Про то как реки между гор

Несут холодный свой напор.

А горы снежные вдали

Видны куда не посмотри

Весной везде цвели сады

На клумбах были там цветы

Спроси меня про Душанбе…

 

    Сокинони шарафманди пойтахт бо заҳмати софдилона ва азму иродаи қавӣ минбаъд низ дар ободии Ватани маҳбубамон аз ҳар вақта бештар заҳмат мекашанд, шуҳрати онро дар арсаи баиналмилалӣ баланд мебардоранд, дар раванди давлатсозию давлатдорӣ ва бунёди ҷомеаи демокративу ҳуқуқбунёд ва дунявӣ саҳми арзишманд гузошта, роҳи таърихии халқамонро, ки аз истиқлоли Ватан ибтидо гирифтааст, сарбаландона идома медиҳанд.

Эмомалӣ Раҳмон

    Пойтахти давлати соибистиқлоли Тоҷикистон шаҳри Душанбе таърихи 101 сола дорад. Тавре маълум аст, шаҳрҳо таърихи ҳазорсолаҳо доранд, Бархе аз шаҳрҳо ба хок яксон шуда. танҳо номашон боқӣ мондааст. Шаҳрҳои дигар ҳазорон сол қабл дар таърихномаҳо ёд гардида, чандин қарнҳоро бо шебу фарози гуногун дар гирудори замона паси сар намудаанд. Аммо Душанбеи ҳамешаҷавони мо он рисолати бузургеро, ки дар таърихи миллати тоҷик иҷро намудааст, аз шаҳрҳои бузурги ҳазорсола болотар меистад. Душанбе пойтахти давлат, маъвои марказофарини фарҳанги миллӣ ва макони ваҳдату якпорчагии миллат маҳсуб меёбад. Лозим баёдоварист, ки яке аз омилҳои ташаккули миллат дар шароити нави таърихӣ ин шаҳри Душанбе буд. Душанбе неруҳои фарҳангии миллат, нухбагони сиёсии миллат, донишмандону олимони саршиноси миллатро ҷамъ овард. Душанбе ба тақвияту инкишофи худшиносии миллат мусоидат намуд. Душанбе аз нав бо диду назари нав, дар шароити нави иҷтимоӣ дар муаррифӣ сохтани миллат нақши муҳимме бозид.

     Душанбе шоҳиди воқеаю ҳаводиси гуногуни иҷтимоӣ ва сиёсӣ, аз ҷумла на ҳама вақт фараҳбахш, таназулу аз нав нумуъёбӣ буд, вале нақши худро ҳамчун маркази муттаҳидсози миллат аз даст надод. Имрӯз Душанбе хотираи бузургони миллатро пос медорад ва маҳз тавассути Душанбе руҳи онҳо то абад зиндааст. Дар Душанбе бузуртарин намояндагони илм, фарҳангу санъат ва варзиши Тоҷикистон кору зиндагӣ кардаанд. Ёди бузургоне мисли Садриддин Аинӣ ва Бобоҷон Ғафуров, Мирзо Турсунзода ва Мирсаид Миршакар, Туҳфа Фозилова ва Малика Собирова, Муҳаммад Осимӣ ва Евгении Павловскии, Сотим Улуғзода ва Ҷалол Икромӣ, Александр ва Баҳодур Искандаров, Иброҳим Ҳасанов ва Юрии Лобанов ва бисёре дигарон бо рушду ободии шаҳри Душанбе алоқаманд аст.

    Таърихи бунёди шаҳри Душанберо таърихшинос Ғ. Шерматов ба се давра ҷудо мекунад: 1. Солҳои 1925-1949, 2. Солҳои 1950 – 1991, 3. Солҳои 1991 – 2025.

    Соли 1925 Ҳукумати навтаъсиси Тоҷикистон ба Душанбе омада буд, ки он соли 1924 бо таъсиси Ҷумҳурии мухтори Шуравии Сотсиалистии Тоҷикистонро мақоми пойтахти онро гирифта буд. Душанбе аз назари ҷуғрофӣ дар водии марказии Ҳисор ҷоигир шуда, бо тамоми манотиқи ҷануби Тоҷикистон робита дошта, барои рушди ояндаи иқтисодии ҷумҳурии навбунёд имконияти мусоид дошт. Сохтмони шаҳр дар солҳои 20-ум ва нимаи солҳои 30-ум ба мушкилоти муайян мувоҷеҳ шуда буд.

     Мутахассисон сохтмон мавҷуд набуданд, маводи сохмонӣ намерасид. Баъдтар нақшаи сохтмони Душанберо меъморони ҷавони Ленинград тарҳрезӣ намудаанд. Дар бунёди биноҳои он замон аз унсурҳои меъмории миллӣ истифода шуда, ба хуштарҳу зебо ба назар расидани биноҳо ва ба табиату муҳити атроф созгор намудани биноҳои бунёдшаванда диққати ҷиддӣ дода мешуд. Яке аз биноҳои хуштарҳи он давра Театри опера ва балети ба номи Садриддин Ақнӣ буд, ки соли 1949 бунёд гардидааст Ин бино ҳоло дар Майдони 800-солагии Москва воқеъ гардаст ва яке аз зеботарин шоҳкориҳои сохтмонӣ ба ҳисоб меравад. Дар шаҳр он вақт корхонаҳо, фабрикаҳо сохта шуданд. Боғҳо ва гулгаштҳои сердолу дарахт бунёд мегардиданд. Охири солҳои сиюм корҳои ободонӣ дар соҳили рости дарёи Душанбе оғоз гардиданд, аз ҷумла бунёди варзишгоҳ ва кӯли Комсомол тарҳрезӣ шуд, вале дар давраи ҷанг ин бунёдкориҳо муваққатан қатъ гардида буданд.

     Дар давраи дуюм солҳои 1950 – 1991 Душанбе рушди бесобиқа намуда, симои хоси худро чун як шаҳри замонавӣ соҳиб гардид. Масоҳати шаҳр васеъ шуда, қисми поёнии он обод гардид. Дар ин давра шаҳракҳои нав бо биноҳои истиқоматии чорошёна, панҷошёна, 9-ошёна, 12 – ошёна қомат афрохтанд. Даҳҳо ҳазор хонаҳо истиқоматӣ дар маҳалҳои холии шаҳр, тибқи нақшаи генералии соли 1937 ба истифода дода шуданд. Дар қисмати ғарбии шаҳр минтиқаҳои гуногуни саноатӣ ба вуҷуд меоянд.

     Шоҳроҳои нави шаҳрӣ: хиёбонҳои “Правда”, Аҳмади Дониш, Неъмат Қаробоев, Борбад, Ҷомӣ, Маяковский, Шестопалов ва ғайра бунёд гардиданд.Шаҳракҳое мисли “Испечак”, “Зарафшон” ба номи Ҳофизи Шерозӣ дорои симои хос буда, як маҷмааи ягонаи меъмориро ташкил додаанд.

     Дар ин давра даҳҳо иншооти хуштарҳи фарҳангӣ бунёд гардидаанд, ки дар ҳақиқат симои Душанберо муаррифӣ намуда, дар тақвияти зебоипарастӣ ва ифтихори шаҳрдории сокинони пойтахт нақши бузурге гузоштаанд.

     Давраи сеюми (1991 – 2025) тараққиёти Душанбе давраи соҳибистиқлолии кишвар мебошад. Ин давра ба сиёсати созандагию бунёдкории Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иртиботи қавӣ дошта, Душанбе ҳамчун пойтахти давлат дар таҳкими пояҳои истиқлоли давлати миллӣ нақши созанда дошта. Сокинони Душанбе бо ифтихороти бузурги шаҳрвандӣ дар ободии шаҳр саҳми арзанда мегузоранд. Дар замони соҳибистиқлолии кишвар Душанбе то андозае симои миллиро касб кард. Дар поитахт биноҳое бунёд гардиданд, ки метавон онҳоро шоҳкориҳои меъморӣ номид. Қасри миллат, Маҷмаи “Кохи наврӯз”, Китобхонаи миллӣ, Маҷмаи тибии “Истиқлол”, Осорхонаи миллӣ, Масҷиди бузург, Маркази Исмоилия ва монанди инҳо таваҷҷуҳи меҳмонои поитахтро ба худ ҷалб менамоянд. Маҷмаъаҳои бисёрошёнаи истиқоматӣ, меҳмонхонаҳои дараҷаҳои гуногун, марказҳои тиҷоратӣ, иншоотҳои варзишӣ, мактабҳои таҳсилоти ҳамагонӣ, муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, муассисаҳои тарбияи томактабӣ, боғу гулгаштҳои истироҳатӣ ба ҳусни шаҳр ҳусни нав зам мекунанд. Душанбе ба шаҳри гулҳо табдил ёфта, гулзору гулгаштҳо ба ҳар бинанда ҳаловат мебахшанд.

     Имрӯз ба Душанбе ҳазорон меҳмон аз кишварҳои хориҷӣ ба сифати саёҳон, тоҷирон, мутахассисони соҳаҳои гуногун ташриф меоранд. Ба зебогӣ, покизагӣ, ғарқи гул будани шаҳр ва ба фарҳанги меҳмондории шаҳриён баҳои баланд медиҳанд.Шабона Душанбе бо ороишоти гуногуни равшанафканӣ ба шаҳри муосир табдил ёфтааст, ки аз дидан ин манзара шахс ҳаловат мебарад.

Аҷаб шаҳри дилороӣ, Душанбе,

Хаёлам зеби дунёӣ, Душанбе.