Барои миллати тоҷик, дар баробари ҳамаи он арзишҳо ва арҷгузориҳое ки нисбати таъириху тамаддуни миллӣ доранд, муҳаббат ба Ватан аз ҳама боло меистад. Ин мардум муҳаббати хешро ба ватани аҷдодӣ бо ду намуди фаъолияташ нишон медоданд, ки яке аз дирӯза ободтар гардондани Ватан ва дигаре ҳамеш дар ҳифзи он камар ба миён бастан буд. Яъне обод ва ҳамаҷониба ҳифз намудани Ватан аз хислатҳои азалии миллати мост.

    Дар масъалаи ҳифзи Ватан мардуми тоҷик, ба он нигоҳ накарда, ки кадом сулола ва қавмият ба сари ҳокимияту давлатдорӣ буданд, ҳамеша ба по рост истода буданд. Инро кулли санадҳои таърихӣ собит меозанд. Аммо марњилаи таърихе, ки мо дар он зиндагӣ мекунем бузургтарин мисол аст барои ҳамаи мо дар масъалаи ҳифзи Ватан ва Миллат, ки албатта аз шоҳкориҳои беназири Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат,      Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шинохта мешавад. Ин шоҳкорӣ тавассути азхудгузаштагиҳои ин Қаҳрамони миллат ба даст омад ва мо онро имрӯз дар доштани як артиши ҳаматарфа омодаи Ватан мебинем. Артише, ки дар ибтидо ҳатто роҳбари тахассусӣ надошт.

     Имрӯз бо ифтихори комил гуфтан метвон, ки 23-юми феврали соли равон аз таъсисёбии артиши миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон 33 сол пур мешавад. Тоҷикистони азизи мо, баъди аз аз байн рафтани Иттиҳоди шуравӣ танҳо бо талош ва заҳматҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Ҷаноби Олӣ Президенти мамлакат аввалин шуда артиши миллии худро барои таъмини амнияти мардуми шарифи Тоҷикистон ва марзу буми хеш таъсис доданд. Гуфтан зарур аст, ки Ҷаноби Олӣ дар он рӯзҳои сахту сангини соли 1992 ҳуҷҷати барои таъсис додани артиши бонуфузи миллиро ба имзо расонид, ки он барои ҳифзи марзу буми Ватанамон тақдирсозанда буд.

     Бо заҳмат ва ҷоинсориҳои Пешвои муаззами миллат давлати Тоҷикистон соҳиби артиши худ гардид. Ногуфта намонад, ки имрӯзҳо Артиши миллии Тоҷикистон ба яке аз нерӯҳои пурқудрат табдил ёфтааст. Ин бошад шаҳодат аз он медиҳад, ки Ҷаноби Олӣ, Пешвои муаззами миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таъмин намудани суботу амнияти хаёти мардум ва мустаҳкам кардани марзу буми мамлакат чӣ хизматҳоеро анҷом дода буд. Мо мардуми сарбаланди тоҷик бояд он рӯзҳои сахт ва аввалин суханони Пешвои миллат, ки дар Шӯрои 16-ум дар Кохи Арбоб иброз намуда буданд, аз ёд набарорем: “Ман ба Тоҷикистон сулҳ меоварам”. Маҳз ҳамин суханон аз он шаҳодат медиҳанд, ки роҳбари ватандӯст ва адолатпарвар Артиши миллиро барои сулҳу амонӣ ва амнияту суботи кишвар таъсис доданд.

     Дар Сарқонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар моддаи 43-юм омадааст: “Ҳифзи ватан, ҳимояи манфиати давлат, таҳкими истиқлолият, амният ва иқтидори мудофиавии он вазифаи муқаддаси шаҳрванд аст”. Президенти мамаклакат, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Ҷаноби олӣ дар ҳар суханрониашон мардуми шарифи Тоҷикистонро барои ҳифз намудани марзу буми давлатамон таъкид менамоянд. Суханони Пешвои миллат барои мо тоҷикистониён як роҳнамо ва даъвате мебошад, ки мо бояд зиракии сиёсии худро аз даст надода, баҳри ҳифз намудани марзу буми давлатамон саҳмгузор бошем.

     Чи хеле, ки Ҳаким Фирдавсии бузург гуфтааст:

 

       Дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар моддаи 43-юм омадааст, ки «ҳифзи Ватан, ҳимояи манфиати давлат, таҳкими истиқлолият, амният ва иқтидори мудофиавии он вазифаи муқаддаси шаҳрванд аст». Вобаста ба ҳамин барои ҷавонони бо нангу номуси тоҷик ҳифзи Ватан инчунин анъанаи ҷавонмардӣ мебошад, зеро ин як қисми тарбияи ҳувияти миллии халқи тоҷик аст.

        Артиши миллии Тоҷикистон дар давраи душвори соли 1993 таъсис гардид. Рӯзи 23-юми феврали соли 1993 бори аввал дар таърихи давлати соҳибистиқлол Артиши миллӣ таъсис шуд ва аз ҳамон давра инҷониб дар ҳамин рӯз дар сар то сари Тоҷикистон Рӯзи Артиши миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад. Дар даврони соҳибистиқлолии кишвар барои таъмин намудани ҳимояи сарҳади давлатӣ раёсатҳои минтақавӣ, отрядҳои сарҳадӣ, отрядҳои таъиноти махсус, эскадрилияи алоҳидаи ҳавопаймоӣ, дидбонгоҳҳои сарҳадӣ, Донишкадаи олии сарҳадӣ, Гимназияи ҳарбии қӯшунҳои сарҳадӣ бо номи «Ворисони Куруши Кабир» ва садҳо марказҳои таълимӣ, госпиталҳои ҳарбӣ таъсис ёфта, иншооту биноҳои ёрирасон бунёд карда шуданд.

         Аҷдодони мо дар ҳар давру замон ҳифзи Ватан ва ҷонфидоӣ баҳри онро барои худ ифтихор медонистанд. Артиш ҳамчун сипари боэътимоди давлати Тоҷикистон ва мардуми тоҷик дар ҳифзи тамомияти арзӣ ва суботу оромии кишвар нақши калидӣ дорад ва имрӯз ҷавонони мамлакат бо ифтихори баланд дар амалисозии стратегияи мустаҳкам кардани иқтидори ҳарбии Ватан ширкат менамоянд. Артиши Тоҷикистон дар айёми бисёр вазнину ҳассоси таърихӣ таъсис дода шуда, на танҳо барои ҳимояи истиқлоли давлатӣ, пойдории давлатдории миллӣ, ҳимояи марзҳои кишвар ва амнияти ҷомеа саҳми басо арзишманд гузоштанд, балки нишонаи возеҳи истиқлоли сиёсии давлати тоҷиконро таҷассум мекунад.

       Давлату Ҳукумати мамлакат тайи даврони соҳибистиқлолӣ ба таҳкиму таъмини ҷузъу томҳои Қӯшунҳои сарҳадӣ, фароҳам овардани шароити мусоид барои хизмат ва зиндагии ҳайати шахсӣ таваҷҷуҳи доимӣ ва аввалиндараҷа дода, дар тамоми мавзеъҳои сарҳади давлатӣ дидбонгоҳҳои нави сарҳадӣ ва дигар иншооти заруриро бунёд ва ҷузъу томҳои марзбониро бо техникаву таҷҳизоти муосир, силоҳу муҳиммоти ҷангӣ ва дигар ашёву лавозимоти ҳарбӣ таъмин намуда, ҷавонони тоҷик барои ҳимояи марзу буми кишвари соҳибистиқлоли худ ҷасорату мардонагӣ ва фидокориҳои зиёд нишон дода истодаанд.

        Барои софдилонаву садоқатмандона адо намудани хизмати ҳарбӣ дар баробари дигар хизматчиёни воҳидҳову қисмҳои низомии кишвар шумораи зиёди афсарону сарбозони далеру ҷасури артиши миллӣ бо мукофотҳои олии давлатӣ ва рутбаҳои ҳарбӣ сарфароз гардонида шудаанд. Даҳҳо нафар хизматчиёни ҳарбии Қӯшунҳои сарҳадӣ барои ҳифзи сохти конститутсионии давлати тозаистиқлоли тоҷикон, таъмини рӯзгори осудаи сокинон, оромиву суботи мамлакат ва ҳангоми амалиёту муҳорибаҳои зиддитеррористӣ ҷони худро қурбон кардаанд, ки мардуми шарифи тоҷик ва давлату Ҳукумати кишвар номи неки онҳоро ҳаргиз фаромӯш нахоҳанд кард.

          Пешвои миллат дар яке аз Паёмҳои худ қайд намуданд, ки дар даврони истиқлоли давлатӣ дар дохил ва хориҷи кишвар зиёда аз даҳ ҳазор нафар ҷавонони мо дар муассисаҳои таълими низомӣ таҳсил намуда, ҳамчун афсар дар ҷузъу томҳои гуногуни Қувваҳои Мусаллаҳ ба Ватан – Модар содиқона хизмат карда истодаанд. Имрӯз низ ҳазорҳо нафар ҷавонони мо дар чунин муассисаҳо таҳсил доранд. Дар баробари ин, моро зарур аст, ки бо дарназардошти шароити имрӯза Қувваҳои Мусаллаҳи худро азнавсозӣ кунем ва онҳоро бо техникаву лавозимоти пешрафтаи ҳарбӣ таъмин намоем.

        Бинобар ҳамин, бо ҳидоятҳои Пешвои миллат ҳар як ҷавон бояд худро пеш аз ҳама ҳамчун кафили бехатарии Ватан эҳсос намояд ва бо даъвати он барои корнамоиҳо омода бошад.

 

       Мушкилоти ҳифзи гуногунии забонҳо ва тақвияти ҳуввияти миллӣ дар шароити ҷаҳонишавӣ ва табодули фарҳангӣ аҳаммияти махсус пайдо мекунад. Гуногунии забонҳо дар ҷомеа на танҳо хусусияти фарҳангии гурӯҳҳои этникии гуногунро инъикос мекунанд, балки дар ҳифзи ҳувият, анъана ва расму оинҳо нақши калидӣ мебозанд. у такаллуми мардум ба забонҳои модарӣ сурат мегирад.

       Дар робита ба ин масъала муҳаққиқи забонҳои помирӣ, профессор Д. Карамшоев хуб гуфтааст, ки: «Зодагони Бадахшон соҳиби ду мероси қадимрешаи ниёгонанд. Яке форсӣ-тоҷикӣ, дигаре –помирӣ (маҳаллӣ)». Ин забонҳо ё ин мероси пурғановат дар фарҳангу шахсияти мо нақши калидӣ доранд чун арзёбиву гиромидошти ин гуногунзабонӣ метавонад ба ҳамзистии ҳамоҳангии забонҳо ва фарҳангҳои гуногун мусоидат намояд.

       Дар маърӯзаам асосан ба чанд иқтибосҳо аз муҳаққиқи помиршинос, профессор Карамшоев Д. такя мекунам, ба он сабабҳое, ки аввалан саҳму хизмати профессор Карамшоев Д. дар ҳифзи забонҳои помирӣ бебаҳо аст ва пӯшида нест, ки барои омӯзиш ва маъмулгардонии ин забонҳо корҳои зиёди бунёдиро анҷом додаст, аз ҷумла Луғати шуғнонӣ-русӣ дар се ҷилд таҳияшуда, Категорияи ҷинсият дар забонҳои помирӣ, ҳамчунин нашри “Алифбоҳои фаврии забонҳои помирӣ”- ро номбар кардан мумкин аст, ки қатрае аз хизматҳои ӯ барои забонҳои помирӣ ва барои соҳибзабонони ин минтақа ба шумор мераванд. Дувум ин ки фаҳмишу тафаккур ва назари ин олими барҷаста барои аҳаммияти нигоҳ даштани мувозинати байни забонҳои модарӣ ва забони давлатӣ барои мо, бахусус барои насли ҷавони имрӯз нишондиҳандаи ҳувияти фарҳангӣ ба шумор меравад.

       Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ягона қаламраве ҳаст, ки забонҳои маҳаллӣ забони модарӣ ба шумор мераванду забони тоҷикӣ, ки мақоми давлатӣ дорад, ҳамчун воситаи муошират ҳатто байни баъзе аз ин забонҳои худӣ ва минтақаҳои дигари ҷумҳурӣ истифода мешавад. Ва боз бармегардем ба ҳамон гуфтаи профессор Карамшоев, ки “мардуми Бадахшон соҳиби ду мероси фарҳангӣ ҳаст” ва агар гӯем, ки ифтихормандии мардуми мо бояд аз ин хеле баланд бошад ҳам, хато намекунем. Ба саволи чаро чунин посух медиҳем, ки ифтихори мо аз он бармеояд, ки мо соҳиби ду забони қадимтарин ҳастем, ки яке (забони модарӣ) ҷузъи ҷудонашавандаи ҳувият ва анъанаҳои фарҳангии мо мебошад ва ҳамчун воситаи муошират дар байни мардум хизмат карда нигаҳдорандаи бойигарии эҷодиёти шифоҳии мардум, урфу одатҳо ва донишҳои аҷдодиамон мебошад ва дигаре (забони тоҷикӣ-форсӣ), ки низ як қисмати мероси мост, дарҳоро барои заминаи васеътари фарҳангӣ ва таълимӣ барои мо боз мекунад.

       Ин забони мутафаккирони бузург ба монанди Носири Хусрав, Ҷалолиддини Балхӣ, Ҳофизи Шерозӣ, Абӯалӣ ибни Сино ва дигар мутаффакирону донишмандони баргузидаи халқи тоҷик ҳаст, ки мо, мардуми Бадахшон ҷузъи ҷудонашавандаи он ҳастем ва аз калому осори ин бузургмардон дониш гирифтему дар зери суханони пандомезу ҳикматомези ин баргузидагон тарбия ёфтему ба камол расидем. Пас, оё мо гуфта метавонем, ки яке аз ин забонҳо барои мо муҳимтар асту дигараш не. Якеро бештар қадр кунему мартабаи дигарро пасттар гузорем. Ба ин саволамон низ аз профессор Карамшоев Д. як иқтибоси хубе меорем, ки навиштааст: “Мақому мартаба ва истифодаи забонҳои помирӣ ва давлатию расмиро дар як радиф мондану ба ҳам муқобил гузоштан ҷоҳилист.

       Ифтихормандии мардуми Бадахшон бояд аз он барояд, ки онҳо соҳиби ду мерос ... мебошанд ва аз ин рӯ ҳар ду меросро бояд қадршиносӣ намоянду аз даст надиҳанд. Раванди таърихӣ мақоми ҳар кадомашро муқаррар ва тафриқабандӣ кардааст ва Қонуни забони Тоҷикистон онро ба амри ҳукм даровардааст”. Фикр мекунам, мо забони тоҷикӣ-форсиро фаротар аз он, ки он забони давлатии мо ҳаст, бояд донему пазирем, зеро ҳар ду забон барои рушди мо хеле муҳиманд. Забони модарӣ ба мо кӯмак мекунад, ки бо решаҳои худ иртибот дошта бошем чун воҳидҳои забонии зиёде дар забони модарӣ заминаи амиқи фарҳангиро доранд, ки барои гӯяндагони забонҳои дигар на ҳамеша аёнанд ва танҳо донистани забони модарӣ имкон медиҳад, ки ин замина ва робита бо решаҳои таърихӣ ва фарҳангиро дарк кунем, дар ҳоле ки забони тоҷикӣ дастрасӣ ба захираҳои таълимӣ, ки ба рушди шахсӣ ва касбӣ мусоидат мекунад, барои фаҳмиши беҳтари ҷанбаҳои фарҳангӣ ва иҷтимоии ҳаёт дар кишвар, барои ширкат дар корҳои давлатӣ, сиёсӣ ва ҷамъиятӣ, ҳамчунин барои муошират бо дигар минтақаҳо хизмат мекунад ва метавонад ба рушди робитаҳои фарҳангӣ ва ҳамкорӣ мусоидат кунад.

       Аз ин рӯ донистану истифода кардану такаллум кардан ба ин ду забон на танҳо барои бою ғанӣ гардондани мероси фарҳангии мо – мардуми Кӯҳистони Бадахшон, балки ба нигоҳ доштани ҳувияти беназир ва ҳамгироӣ бо равандҳои васеътари иҷтимоӣ ва фарҳангӣ мусоидат мекунад.

       Масъалаи ҳифзи гуногунии забон на танҳо масъалаи фарҳанг, балки масъалаи ҳувият аст, аз ин рӯ шоирону нависандагон ва дигар шахсиятҳои эҷодкору суханофар дар ҳифз ва рушди забонҳои модарӣ хеле муҳим ба шумор меравад. Бахусус дар шароити минтақаи мо, ки забонҳои маҳалии модариамон дар муассисаҳои таълимӣ тадрис намешаванд, умеду нигаронии мо, соҳибзабонон, бештар ба олимону шоирону нависандагон ҳаст, ки аввалӣ агар бо таҳқиқотҳои илмиашон забонро ҳифз карда метавонанд, табақаи олимону шоирон тавассути эҷоди шеъру асарофариашон ин забонҳоро, ки таҷассумгари расму оин, арзишҳои мардумӣ ва таъриху фарҳангамон мебошад, инъикос ва ҳифз мекунанд.

       Профессор Карамшоев Д. дар як мақолааш роҷеъ ба ҳифзи забонҳои модарӣ овардааст, ки “Тақдирҷунбони забон шоиру нависандагонанд. Бо мероси аввал онҳо руҳу арвоҳи Рӯдакии зарафшонӣ ва пири хеш Носири Хусрави қубодиёниро шод мегардонанд. Бо мероси дувумӣ шоирони помирзабон анъанаю иқдоми аҷдоди қадимтари боз худи ҳамон халқи номдори тоҷик суғдиён, бохтариён ва сакоиёнро зиндаю поянда медоранд”. Аз ин иқтибосҳо боз ҳам ба хулоса меоем, ки мо бояд аз доштани ҳар ду забон фахр кунем ва онҳоро ҳамчун қувват барои таҳкими ҷомеаи худ истифода барем. Ин ба мо кӯмак мекунад, ки мо на танҳо анъанаҳои худро нигоҳ дорем, балки ба чолишҳои муосир мутобиқ шавему устувор бимонем.

 

     В последние десятилетия наблюдается стремительное проникновение цифровых технологий в различные сферы жизни общества. Сфера образования, являясь одной из ключевых областей находится под влиянием этих изменений. Цифровизация профессионального образования становится неотъемлемой частью современной образовательной системы, привнося инновации и улучшения в процессы обучения.

     Цифровизация системы образования в Таджикистане развивается активно, особенно ускорившись после пандемии COVID-19, что продемонстрировало необходимость цифровых решений. Построение цифровой экономики и образования стало одним из приоритетов государственной политики, закрепленным в ряде стратегических документов. Цифровизация государственного сектора в Таджикистане началась в 2003 году с утверждением первой Государственной стратегии

     «Информационно-коммуникационные технологии для развития Республики Таджикистан». (№1174 от 5.11.2003). Постановлением Правительства Республики Таджикистан № 643 от 30 декабря 2011 года была утверждена «Концепция формирования электронного правительства», направленная на использование цифровых технологий для повышения эффективности работы государственных органов и оказания государственных услуг.

      Одним из ключевых документов является Концепция цифровой экономики, утверждённая Постановлением Правительства Республики Таджикистан (№642 от 30.12.2019), предусматривающая постепенный переход к реализации цифровой трансформации в республике. На реализацию первого этапа Концепции нацелен документ «Среднесрочная программа развития цифровой экономики на 2021–2025 годы», (№460 от 26.10.2021), ключевым направлением которого является развитие информационно-коммуникационной инфраструктуры - обеспечение широкополосного доступа к интернету в регионах страны, и инвестиции в человеческий потенциал, включая подготовку специалистов и развитие навыков в области цифровых технологий.

     Основатель национального мира и единства - Лидер нации, Президент Республики Таджикистан Эмомали Рахмон в своём Послании от 28-го декабря 2024 года подчеркнул важность цифровизации различных сфер, включая образование. Развитие цифровых технологий открывает новые возможности для модернизации учебного процесса, повышения качества образования и расширения доступа к знаниям для всех граждан страны.

В своём Послании к Маджлиси Оли о ключевых направлениях внутренней и внешней политики Таджикистана Президент Республики Таджикистан Эмомали Рахмон объявил период 2025–2030 годов «Годами цифровой экономики и инноваций». Это решение отражает стратегическое стремление страны продвигать инновационные технологии во всех сферах экономики и общественной жизни.

     Согласно заявлению Президента, одной из ключевых задач является формирование цифровой экономики и развитие цифровых технологий, включая интеграцию инновационных решений в образовательный процесс. В условиях стремительного роста информационных технологий традиционные методы обучения уже не могут в полной мере отвечать современным требованиям. Поэтому цифровизация образования — это не просто тренд, а жизненная необходимость для подготовки конкурентоспособных специалистов.

Современное цифровое обучение требует адаптации к новым технологиям, особенностям цифрового поколения и потребностям рынка труда. Интеграция цифровых инструментов в образовательный процесс помогает повысить его гибкость и доступность. Быстрое развитие технологий делает обучение на протяжении всей жизни необходимостью, требующей постоянного обновления знаний.

     Образовательные учреждения сталкиваются с вызовами цифровой трансформации, включая недостаточную квалификацию преподавателей в использовании технологий. Переход на цифровое обучение требует инвестиций в их подготовку, а также изменений в традиционных подходах к преподаванию. Инновационные методы должны сочетаться с устоявшимися практиками для успешной адаптации системы образования. В этом процессе ключевую роль играет цифровизация профессионального образования, готовя специалистов к требованиям современной экономики.

     Одним из решений является реализация концепции перехода на цифровое образование до 2042 года, задачи которой направлены на: повышение квалификации преподавателей, развитие онлайн-обучения, внедрение цифровых программ, формирование единой цифровой среды, обеспечение доступа к ИКТ для всех участников образовательного процесса, увеличение технического оснащения школ, популяризацию дистанционного обучения и принципа "обучение на протяжении всей жизни". В связи с этим в образовательных учреждениях всех уровней будет усилен процесс подготовки специалистов в сфере информационных технологий. Также планируется создание нового Университета инноваций и цифровых технологий в Кулябе, который станет центром подготовки кадров для цифровой экономики.

     Президент поручил разработать и внедрить современные цифровые учебные материалы, улучшить доступ к электронным ресурсам и платформам, а также расширить возможности дистанционного обучения. Это позволит повысить качество образования и сделать его доступным для большего количества граждан, включая жителей отдаленных районов.

     Для успешной цифровизации необходимо обучать преподавателей новым методам работы с цифровыми технологиями. В этой связи будет усилено профессиональное развитие учителей, внедрены новые программы повышения квалификации, которые помогут адаптироваться к новым условиям и использовать современные технологии в преподавании.

     Одним из приоритетных направлений является создание и расширение национальных образовательных онлайн-платформ. Использование технологий Moodle и других систем дистанционного обучения позволит повысить гибкость образовательных программ и сократить разрыв в доступе к знаниям между городскими и сельскими регионами.

     Преподавателями Школы профессионального и непрерывного образования в Хороге разработаны современные инновационные онлайн-ресурсы по информационным технологиям (Word, Excel), бухгалтерскому учету, а также по изучению различных уровней английского языка. Эти курсы обеспечивают удобный формат обучения, повышая доступность и качество образования для всех категорий обучающихся.

     Таким образом, цифровизация профессионального образования с акцентом на современные методы использования цифровых технологий открывает новые возможности для развития образовательной сферы, повышения доступности и качества обучения, а также подготавливает специалистов к успешной карьере в быстро меняющемся мире.

     Цифровая трансформация является фундаментальным процессом для достижения цифрового управления профессиональным образованием, углубления реформ образования и преподавания, а также модернизации профессионального образования в эпоху цифровой экономики, что имеет важные последствия для повышения качества образования и преподавания, а также содействия экономическому и социальному развитию.

     Цифровизация образования в Таджикистане – стратегическая задача, определяющая будущее системы образования и экономики в целом. Реализация инициатив, озвученных президентом, позволит значительно повысить уровень знаний населения, сделать образование более доступным и качественным, а также подготовить высококвалифицированные кадры для цифровой экономики. Современные технологии должны стать мощным инструментом развития образования и повышения конкурентоспособности страны на международном уровне.