Навидҳои рӯз

Панҷшанбе, 17 Апрел 2025

ДИФОЪИ РИСОЛАИ НОМЗАДИИ ШАКАРМАМАДОВ ОРИФ НИСОРМАМАДОВИЧ

Раёсат ва ҳайати кормандони Институти илмҳои гуманитарии ба номи Б. Искандарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо эҳтиром ва самимияти хоса Шакармамадов Ориф Нисормамадовичро ба муносибати бо муваффақият дифоъ намудани рисолаи номзадиаш таҳти унвони «Вижагиҳои жанри ривоят ва тафовути он аз дигар жанрҳои насри шифоњӣ» самимона табрику таҳният менамоянд.

Рисолаи илмии Шакармамадов Ориф Нисормамадович тадқиқоти арзишманд ва амиқи назариявӣ-амалӣ буда, дар асоси омӯзиш ва таҳлили маводи фаровони фолклорӣ ва адабӣ ва ҳамчунин дар асоси таҷрибаҳои эмпирикӣ анҷом дода шудааст. Ҳайати кормандони Институт боварии комил доранд, ки ин рисолаи илмӣ саҳми намоёнеро дар рушди фолклоршиносӣ ва адабиётшиносии миллӣ мегузорад ва ба ҳайси дастоварди муҳимми илмии муаллиф эътироф хоҳад гашт.

Бо дифои рисолаи мазкур, Шакармамадов Ориф Нисормамадович на танҳо сатҳи баланди донишу маҳорати илмии худро исбот намуд, балки ҳамчун вориси арзандаи падари бузургвораш Шакармамадов Нисормамад, олими барҷаста ва профессори маъруфи соҳаи фолклоршиносии тоҷик низ шинохта шуд. Шакармамадов Нисормамад бо тадқиқотҳои илмии худ дар омӯзиши фолклори Бадахшон, ҷамъоварӣ ва таҳлили маводи бойи фолклорӣ ва интишори як қатор китобу монографияҳои муҳим дар пешрафти илми тоҷик саҳми бузург гузоштаанд.

Институти илмҳои гуманитарии ба номи Б. Искандарови АМИТ, ки Шакармамадов Ориф дар шуъбаи фолклор ва адабиёти он фаъолият менамояд, ба қобилияти илмию таҳқиқотии ӯ итминони комил дошта, умедвор аст, ки ӯ дар оянда низ мисли падари маъруфаш дар пешрафт ва рушди илми адабиётшиносӣ ва фолклоршиносии тоҷик саҳми назаррас хоҳад гузошт.

Ҳайати кормандони Институт бо самимияти комил бори дигар Шакармамадов Ориф Нисормамадовичро бо ин рӯйдоди фархундаи илмӣ табрик намуда, ба ӯ дар роҳи фатҳи қуллаҳои баландтарини илмӣ ва тарбияи насли ҷавони пажуҳишгар муваффақиятҳои рўзафзунро таманно менамоянд. Ба ӯ саломатӣ, хушбахтӣ ва комёбиҳои бештари эҷодию илмиро орзу дорем.

Ҳайати кормандони

Институти илмҳои гуманитарии

ба номи Б. Искандарови АМИТ

Муфассал ...

Сешанбе, 15 Апрел 2025

КО ДНЮ СТОЛИЦЫ ТАДЖИКИСТАНА

КО ДНЮ СТОЛИЦЫ ТАДЖИКИСТАНА

Душанбе - симфония гор и городских аллей

Душанбе - город, в котором сплетаются древние традиции и современные амбиции, создавая неповторимый колорит столицы Таджикистана. Расположенный в долине реки Варзоб у подножия величественных гор, он олицетворяет собой одновременно и начало пути, и место, куда устремляются мечты и надежды многих поколений.

Исторически территория нынешнего Душанбе служила перевалочным пунктом на Великом Шелковом пути: караваны, продвигаясь из Средней Азии к Каспию, останавливались здесь, чтобы отдохнуть в тени платанов и тополей. Название «Душанбе» (понедельник) связано с традицией шумных воскресных и понедельничных базаров, которые веками были центром торговли и общения. К началу XX века здесь уже возникло небольшое поселение, получившее статус уездного центра, а с установлением советской власти в 1924 году Душанбе было провозглашено столицей Таджикской АССР.

В советский период город пережил стремительную трансформацию: на месте скромных одноэтажных домов выросли широкие проспекты, панельные жилые кварталы и внушительные административные здания. Появились классические образцы сталинской и бруталистской архитектуры — Дом Правительства, здание Академии наук, Театр оперы и балета. В 1960–70е годы Душанбе получили звание «городсад»: здесь разбили сады и парки, высадили десятки тысяч деревьев, создали крупнейший в Центральной Азии Ботанический сад. Такой ландшафтный подход не только улучшал экологию, но и подчёркивал особую гармонию человека и природы, присущую культурному коду Таджикистана.

С обретением независимости в 1991 году Душанбе стал символом новой эпохи. Стремясь соединить советское наследие с национальными традициями, город начал активно обновляться: появились монументы «Истиқлол» и «Дустӣ», посвящённые свободе и дружбе народов, парк Рудаки - в честь великого персидского поэта, Национальный музей Таджикистана, где представлены древние артефакты от эпохи Хорезма до Саманидов. Ярким примером синтеза прошлого и будущего стал комплекс «Кохи Наврӯз» - место для встреч, выставок и концертов, в котором современный дизайн соседствует с элементами классической восточной резьбы и орнамента.

В XXI веке Душанбе продолжает своё движение вперёд, оставаясь одновременно и уютным, и динамичным городом. Широкие бульвары - Исмоили Сомони, Рудаки, Шамсиддина Шохина - обрели новые тротуары, современное освещение и велодорожки. В столице появляются первые высотные здания с зеркальными фасадами, новые бизнесцентры и торговые галереи, при этом сохранены исторические кварталы, где попрежнему слышен гул уличных базаров и запах свежих лепёшек из тандыра.

Большое внимание уделяется развитию городской инфраструктуры: реконструируются дороги, строятся новые мосты через Варзоб и ДушанбеЧимганское шоссе, совершенствуется система общественного транспорта - автобусы и маршрутки заменяются современными низкопольными автобусами, внедряются электронные системы оплаты проезда. В планах - создание лёгкого метро и развитие экологичных трамвайных линий, что позволит снизить нагрузку на улицы и улучшить качество воздуха.

Неотъемлемой частью облика Душанбе являются его парки и скверы. Парк «Наврӯз» с фонтанами и аллеями, усаженными розами, приглашает жителей на вечерние прогулки, в Дендропарке проходят выставки редких растений, а вдоль реки Варзоб устроены уютные набережные с кафе и детскими площадками. Особую гордость вызывает обновлённый Ботанический сад: здесь открыты современные оранжереи с экзотическими видами и «зеленый амфитеатр» для лекций и концертов под открытым небом.

Культурная жизнь Душанбе бьёт ключом: в Национальной филармонии проходят концерты классической и народной музыки, в Кохи Борбад — фестивали современной танцевальной культуры, а в Центре современного искусства - выставки молодых художников и мультимедийные проекты. Город принимает международные конференции, спортивные соревнования, здесь побывали многие известные артисты и учёные, что подчеркивает его растущий статус как центра культуры и образования.

Сегодня Душанбе - это город возможностей и вдохновения. Молодёжь стремится учиться в местных вузах и отправляться на стажировки за границу, чтобы потом вернуться и внести свой вклад в развитие родного города. Здесь появляются стартапы в ITсекторе, открываются коворкинги и инкубаторы, реализуются проекты по цифровизации городской среды: «умные» остановки, система мониторинга трафика, онлайнприложения для туристов.

Но главное, что делает Душанбе поистине уникальным, - это его люди. Гостеприимные, открытые, гордящиеся своей историей и вместе с тем устремлённые в будущее, они создают неповторимый дух столицы. В каждом дворе слышится смех детей, на улицах - музыка, а в домах - ароматы национальных блюд, которые собирают семью за общим столом.

Душанбе - город, в котором прошлое встречается с будущим, где старинные легенды соседствуют с амбициозными планами, а природа и урбанистика гармонично дополняют друг друга. Он попрежнему остаётся «городомсадом» и «городом понедельника», привлекая к себе тех, кто ищет вдохновения, знаний и тёплого гостеприимства. Именно в этом сочетании вечных ценностей и современных перспектив проявляется вся красота и сила Душанбе - столицы, в которую влюбляешься раз и навсегда.

Муфассал ...

Сешанбе, 15 Апрел 2025

КОНФЕРЕНСИЯИ ИЛМИЮ АМАЛӢ ТАҲТИ УНВОНИ «ҲАФТАИ ИЛМ – ФАЗОИ МУКОЛАМА ВА ҲАМКОРИИИ ИЛМӢ-АМАЛӢ»

КОНФЕРЕНСИЯИ ИЛМИЮ АМАЛӢ ТАҲТИ УНВОНИ «ҲАФТАИ ИЛМ – ФАЗОИ МУКОЛАМА ВА ҲАМКОРИИИ ИЛМӢ-АМАЛӢ»

9 апрели соли 2025И

нститути илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандарови АМИТ

Дар фазои гарми ҳамкорӣ ва муҳити илмии таҳқиқотӣ, санаи 9-уми апрели соли 2025, дар толори Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Б. Искандаров, конференсияи муштараки илмӣ-амалӣ баргузор гардид. Чорабинии мазкур бахшида ба Ҳафтаи илм баргузор гардиа, ду маркази илмии бонуфуз — Институти илмҳои гуманитарии ба номи академик Баҳодур Искандаров ва Институти биологии Помир ба номи академик Х. Юсуфбеков — дар он ширкат варзиданд.

Ҳадафи асосии ин чорабинӣ — таҳкими робитаҳои байниинститутӣ, боло бурдани сатҳи ҳамкориҳои байнисоҳавӣ ва пайгирии таҳқиқоти илмии дар заминаи рушди устувор муҳим ба ҳисоб меравад. Ин конференсия ба як майдони муколамаи озод ва созанда миёни олимон, таҳқиқотчиён ва мутахассисони соҳа мубаддал гардид.

Қисмати расмӣ бо сухани ифтитоҳии директори Институти илмҳои гуманитарӣ,

доктори илмҳои филологӣ Қаландариён Ҳоким Сафар оғоз гардида нақши илму дониш дар таҳкими заминаҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва иқтисодии кишвар ишора гардида, зарурати рушду тавсеаи равандҳои илмиро таъкид намуданд.

Ҳамзамон, маърузаҳои ҷолиб ва муҳими илмӣ дар самтҳои гуногун пешниҳод гардиданд, аз ҷумла:

1. Абдулназаров А. Ғ., доктори илмҳои биологӣ — «Тағйирёбии глобалии иқлим ва таъсири он ба фауна ва экологияи Тоҷикистони ҷанубу шарқӣ»

(таҳқиқоти замонавӣ дар самти ҳифзи муҳити зист)

2. Карамова И., ходими илмии ИИГ —

«Вклад О. Бокиева в изучении истории Памира»

(омӯзиши мероси таърихӣ ва шахсиятҳои илмӣ)

3. Абдулназаров А., докторанти PhD —

«Рыбы водоёмов Памира: проблемы и перспективы их изучения»

(эҳёи манбаъҳои обӣ ва экосистемаҳои кӯҳӣ)

4. Сабоиева Ҷ., ходими илмии ИИГ —

«Актуальность научных исследований в цифровой экономике» (интегратсияи илм ба равандҳои рақамии иқтисод)

5. Бекназарова Х., номзади илмҳои биологӣ —

«Памирский ботанический сад как центр сохранения биоразнообразия» (нақши муҳими маконҳои табиӣ дар таъмини устувории экологӣ)

Формати муосири баргузорӣ, ки дар он иштирокчиён ҳам ба таври ҳузурӣ ва ҳам тариқи онлайн бо истифода аз системаи маҷозии Академияи миллии илмҳо ширкат намуданд, имконияти фарохеро барои мубодилаи афкор, пешниҳодҳо ва ҳамкориҳои оянда фароҳам овард.

Мавзӯъҳои муҳокимашаванда васеъ, амиқ ва мубрами ҳаёти имрӯза шумурда шуда саволҳои иштирокчиён пас аз ҳар маъруза нишон доданд, ки мавзӯъҳо на танҳо мавриди таваҷҷуҳи олимон, балки ба ҷомеа низ муҳиму пурарзишанд.

Дар анҷоми конференсия ба як гурӯҳ муҳаққиқон ва кормандони фаъоли ҳарду муассиса — ифтихорномаҳо супорида шуданд.

Ин иқдом ба қадрдонии заҳмати олимону кормандон тақвияти ҳавасмандӣ дар самти илм хидмат мекунад.

Баргузории чунин чорабиниҳо на танҳо саҳнае барои ироаи таҳқиқот, балки заминаи воқеии ташаккули ҷомеаи илмии муосир аст.

Он ҳамчунин намунаи равшани ҳамкории муваффақ миёни бахшҳои гуманитарӣ ва табиатшиносӣ буда, метавонад дар оянда низ ба як анъанаи илмии сатҳи миллӣ мубаддал гардад.

Муфассал ...

Душанбе, 07 Апрел 2025

ҲАФТАИ ИЛМИ ТОҶИК – ҲАФТАИ БУЗУРГДОШТИ ФАРҲАНГ ВА ДОНИШ

ҲАФТАИ ИЛМИ ТОҶИК – ҲАФТАИ БУЗУРГДОШТИ ФАРҲАНГ ВА ДОНИШ

“Ҳафтаи илми тоҷик” як рукни муҳими ҳаёти илмӣ ва фарҳангии кишвар ба шумор меравад, ки ҳамасола дар саросари Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1 то 11 апрел қайд мегардад. Дар ин ҳафта на танҳо як силсила чорабиниҳои илмӣ амалӣ мегарданд, балки як платформаи мусодиде барои бедорсозии ҳисси ифтихор аз гузашта, шинохти воқеии замон ва эҳёи рӯҳи созандагиву худшиносӣ миёни насли наврасу ҷавонон фароҳам оварда мешавад.

Ҳадафи асосии баргузории “Ҳафтаи илми тоҷик” тарғиб ва рушди илму техника, бедор намудани завқу шавқи ҷавонон ба илм, ошноӣ бо комёбиҳои олимони ватанию хориҷӣ ва рушди тафаккури илмӣ дар ҷомеа мебошад. Ин ҳафта як муддати хубе барои олимони варзида, муҳаққиқони ҷавон, равшанфикрону зиёиён, донишҷӯёу хонандагон мебошад, то тавонанд оиди ҳаёти маънавии миллат, илми тоҷик ва дастовардҳову пешрафтҳои он, ҳамчунин тарафҳои заъифи илму маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бояд ба таври зарурӣ таваҷҷуҳ ба онҳо намоем, изҳори фикру мулоҳизаҳо намоянд.

Дар доираи “Ҳафтаи илм” конфронсҳо, мизҳои мудаввар, намоишгоҳҳои ихтироъот, мулоқотҳои олимону муҳаққиқон бо ҷавонон ва дигар чорабиниҳои муҳими илмӣ баргузор мегарданд. Чунин тадбирҳо барои тақвияти робитаи илм бо истеҳсолот ва ҷомеа нақши калидӣ мебозанд.

Илми тоҷик дорои таърихи бостонӣ ва пурғановат аст. Аз Рӯдакӣ то Ибни Сино, аз Умари Хайём то Абурайҳони Берунӣ, аз Насриддини Тусӣ то Абдураҳмони Ҷомӣ, аз Мирзо Улуғбек то Камолиддини Беҳзод, аз Садриддини Айнӣ то Бобоҷон Ғафуров, ва даҳо ҳазор дигарҳо – ҳамаи ин шахсиятҳо порчаи барҷастаи фарҳангу илми тоҷику форсанд. Ҳамасола дар давоми “Ҳафтаи илм” аз саҳми бузурги онҳо дар пешбурди тамаддуни ҷаҳонӣ ёдоварӣ карда мешавад. Ин ифтихори миллӣ на танҳо боиси эҳсоси умқи худшиносӣ, балки ангезаи ҷиддие барои насли нав ба ҳисоб меравад.

Имрӯзҳо ҷавонони тоҷик дар соҳаҳои гуногуни илм - аз технологияҳои муосир то тиб, аз кимиё то забоншиносӣ ва фалсафа - дастовардҳои назаррас ба даст оварда истодаанд. Ин ҳама натиҷаи дастгирии пайвастаи давлат ва сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбат ба илму маориф мебошад.

Ҷавонон ҳамчун ояндаи миллат, қувваи созанда ва такягоҳи ҷомеа, дар “Ҳафтаи илми тоҷик” нақши муассир мебозанд. Бо иштироки фаъолонаи худ онҳо бояд пайваста дар форумҳо, намоишгоҳҳо ва озмунҳои илмӣ, қобилияти эҷодӣ, андешаву ҷаҳонбинии илмии худро муаррифӣ намоянд. Баргузории чунин ҳафтаҳо боиси рушди малакаҳои таҳқиқотӣ ва таҳкими робитаи ҷавонон бо марказҳои илмии кишвар мегардад.

Имрӯз дар ҷаҳони муосир, ки асоси тараққиёту ободии ҳар миллат ба рушди илм пайванди ногусастанӣ дорад, баргузории “Ҳафтаи илми тоҷик” аҳаммияти стратегӣ дорад. Бе рушди илму технология ва нерӯи зеҳнӣ наметавон ба пешрафти воқеӣ ноил гашт. Аз ин лиҳоз, таваҷҷуҳ ба илм ва муҳаққиқон, хусусан ҷавонони соҳибистеъдод, бояд ҳамеша дар меҳвари сиёсати давлату миллат қарор дошта бошад.

Ҳамин гуна чорабиниҳои илмӣ метавонанд ба баланд бардоштани мақоми илм дар ҷомеа, баланд бардоштани эҳтиром ба шахсиятҳои илмӣ ва ташаккули насли нави муҳаққиқони ватандӯсту маърифатпарвар мусоидат намоянд.

Ҳафтаи илми тоҷик на танҳо ҷашни илм, балки ҷашни рӯшанфикрӣ, ҷашни нерӯи ақл ва эҷод аст. Ин ҳафта гувоҳи он аст, ки миллати тоҷик дорои захираҳои бузурги зеҳнӣ мебошад ва дар роҳи бунёди ҷомеаи пешрафта ва дорои афкори илмӣ устуворона қадам ниҳода истодааст. Дар ин замина, ҳар як шахси ватандӯст, хусусан ҷавонон, бояд ба омӯзиш ва кашфи олам таваҷҷуҳи хоса зоҳир намоянд, то ояндаи Тоҷикистони азизамон бо нури илму маърифат боз ҳам дурахшон гардад.

Муфассал ...

wrapper