Ҳуҷҷатҳои таърихӣ собит месозанд, ки тоҷикон молики ин сарзаминанд

(Дар ҳошияи мақолаи коршинос оид ба масъалаҳои сиёсӣ Адуллоҳи Раҳнамо таҳти унвони «Мавқеи Тоҷикистон ё чаро Ҷумҳурии Тоҷикистон кишвари таҷовузгар нест?»)

Баҳсҳои марзӣ миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон беш аз сӣ сол аст, ки идома доранд. Дар ин муддат чандин иқдомҳо ҷиҳати ҳалли мушкилоти ҷойдошта роҳандозӣ гардида, то андозае масъалаи делимитатсия ва демаркатсияи хати сарҳади давлатӣ ҳал гардид. Аммо новобаста аз ин иқдомҳо, давоми ин солҳо баҳсҳои марзӣ барои сокинон мушкилиҳоро дар пай доштааст.

Тоҷикистон кишвари сулҳпарвари ман

Дар таҳлилҳои  амиқу дақиқназаронаашон сиёсатшинос Абдуллои Раҳнамо аз нигоҳи илмию таърихӣ исбот намудааст, ки дар баҳси тӯлонии байни ду кишвар - Тоҷикистон ва Қиргизистон ҳақиқат ҷониби Тоҷикистон аст.

Низои марзии байни Тоҷикистон ва Қиргизистон, ки имрӯзҳо боз ҳам мураккабтару муташанниҷтар гардида истодааст, мо мардуми сарбаланди Тоҷикистонро низ дар канор намегузорад. Дар ин баҳс Тоҷикистон ба сифати соҳиби замин ва талабкунандаи  ҳаққи қонунии худ баромад мекунад, аммо  ҷониби Қиргизистон дар ин баҳс кишварест, ки аз баргардондани заминҳои  қонунии кишвари ҳамсоя худдорӣ менамояд. Таърих гувоҳ аст, ки дар натиҷаи тақсимоти миллӣ – ҳудудии Осиёи Миёна баъзе ноҳия ва деҳотҳои тоҷикнишин дар ҳудуди дигар ҷумҳуриҳои Иттифоқи Шўравї, ки соҳибистиқлол гардида буданд, монданд.

Таҳлили мунсифона, одилона ва олимона (чанд андеша дар хусуси муҳиммияти мақолаи коршиноси масъалаҳои сиёсӣ Абдуллоҳи Раҳнамо дар мавзуи “Мавқеи Тоҷикистон, ё чаро Ҷумҳурии Тоҷикистон кишвари таҷовузгар нест?”)

Масъалае, ки мавриди баҳси мақолаи коршиноси  масъалаҳои сиёсӣ Абдуллоҳи Раҳнамо дар мавзуи “Мавқеи Тоҷикистон, ё чаро Ҷумҳурии Тоҷикистон кишвари таҷовузгар нест?” қарор гирифтааст, аз масъалаҳои ҳассос ва актуалӣ аст. Ҳассосияташ дар он реша дорад, ки масъала ба худшиносии миллӣ ва мансубияти таърихии сарзаминҳои аҷдодӣ дахл дорад ва актуалият, ё худ зарурати воқеии он ба он пайваст, ки ин масъала бояд ба таври қатъӣ, дақиқ ва бебозгашт ҳал гардад. Кашол ёфтани он аз ин ба баъд маънои ҷабр бар мардум, мардуми ҳам ин тараф ва ҳам он тарафро дорад. Бар замми ҳамаи ин, таассуфи кор дар он аст, ки масъалаи мазкур имрӯз на аз рӯи ҳақиқати таърих ва такя бар ақл, балки аксари вақт аз лиҳози эҳсосу худхоҳии якҷониба ба майдони баҳсу муноқиша кашида мешавад. Бинобар ин, зарурати ба таври амиқ ҳал намудан ва хотимаи ҳамешагӣ бахшидан ба ин баҳси марзӣ ба миён омадааст ва он бояд анҷом гардад. Барои он, ки чунин қарорро ҷонибҳо ба тавсиб расонанд, асноду арқоми таърихӣ ва андешаҳои бо такя бар ҳақиқати таърих иброздоштаи сиёсатшиноси тоҷик Абдуллоҳи Раҳнамо бояд заминаи кулли ҳуҷҷатҳои таҳияшаванда дар ин росто бошанд.

Дар пайгирии мақолаи А.Раҳнамо «Мавқеи Тоҷикистон ё чаро Ҷумҳурии Тоҷикистон кишвари таҷовузгар нест?»

Мақолаи сиёсатшинос ва донишманд Абдуллои Раҳнамо, ки дар он масъалаи хеле мубрам ва печидаи марзӣ миёни ду ҳамсоякишвар бо факту далелҳои мустанад таҳия гардидааст, таваҷҷӯҳи аҳли зиёро ба худ ҷалб намуда, мавриди омӯзиш ва таҳлил қарор гирифтааст. Низои марзие, ки солиёни дароз идома дошт, солҳои охир бо фоҷиаи хунин анҷом ёфта, масъалаи ҳаллу фасли низоро мураккаб ва муташанниҷ гардонд, ки дар ҳодисаҳои соли 2022 бараъло ба назар мерасад. Дар натиҷаи амалиётҳои мусаллаҳона, ки аз тарафи Қирғизистон ивғогарона сар заданд, ба аҳолии деҳаҳои наздисарҳадӣ зарари зиёди моддӣ ва маънавӣ расонда шуда, одамони бегуноҳ аз ҷумла кӯдакон талаф ёфтанд. Чунин амали ноодилонаи роҳбарияти кишвари ҳамсоя моро водор месозад, ки Қирғизистон ҳуҷҷатҳои ба расмият шинохташуда ва муайянкунандаи марзро сарфи назар карда, ба ин масъалаи печ дар печ ва дар айни замон хеле ҷиддӣ, қувваи сеюмро истифода бурда истодааст, ки вазъиятро боз ҳам вазнинтар мегардонанд.